November/December 2022

‘Zelf opleiden is een maatschappelijke opgave’

Kemkens installatiebedrijf opent nieuw modern kenniscentrum

Het opleiden van je eigen mensen is steeds vaker een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering van installatiebedrijven. Waar vroeger een belangrijke rol was weggelegd voor technische scholen, zien installatiebedrijven opleiden steeds vaker als een private opgave. Bedrijfsscholen schieten dan ook als paddenstoelen uit de grond. Op 14 september opende Kemkens in Oss een kenniscentrum met honderd opleidingsplekken. En twee dagen later opende Hoppenbrouwers Techniek een praktijkschool bij de vestiging in Goedereede.

Vroeger waren de zaken strikt gescheiden. Een school leidt op en een bedrijf neemt de opgeleide technici in dienst. Dat loopt tegenwoordig veel meer door elkaar heen. Om als installatiebedrijf ook te gaan opleiden, vraagt dat veel meer inspanningen, maar daar blijken veel bedrijven zich niet door te laten afschrikken. Kemkens ziet opleiden nadrukkelijk als een maatschappelijke opgave. Om die goed te vervullen moderniseerde het installatiebedrijf de bestaande opleidingslocatie in Oss tot een modern kenniscentrum. Ruim honderd BBL’ers en zij-instromers kunnen er droogoefenen op warmtepompen, boilers, buitenunits, ketels, ventilatie-units, radiatoren, wasbakken en ventilatiekanalen die staan opgesteld in dertig hypermoderne opleidingsboxen.
Apetrots openden de beide directeuren Henri Elsen en Joep Kemkens samen met gastspreker en ruimtevaarder André Kuipers in september het nieuwe kenniscentrum. In zijn welkomstwoord voor de ruim driehonderd fabrikanten, installateurs en vertegenwoordigers van onderwijsinstellingen die de feestelijke opening bijwoonden, was Elsen helder over de motieven om de opleidingsfaciliteit in Oss drastisch uit te breiden. ‘De zeer snelle ontwikkeling in de techniek en de markten waarin wij werken, nopen installatiebedrijven ertoe zich levenslang te ontwikkelen. Dat geldt voor ons als directie en staf, maar zeker ook voor onze monteurs.’

‘Negentig procent van de mensen die binnenkomt is zij-instromer’

Opleiden doe je er niet ‘even tussendoor’

Elsen realiseert zich terdege dat je dat ‘ontwikkelen’ er niet even tussendoor kan doen. ‘Daar moet je je medewerkers soms gewoon even tijd voor geven.’ Hoewel hij vindt dat de overheid veel meer kan doen als het gaat om het opleiden van jonge mensen in het reguliere technisch onderwijs, gaat zijn bedrijf daar zeker niet op zitten wachten, zo gaf hij aan. ‘Ik vind het óók een private opgave. De installatiesector speelt een cruciale rol in de energietransitie. Daarvoor hebben we heel veel vakmensen nodig. Ons bedrijf ziet het als een maatschappelijke opgave om te werken aan het gedegen opleiden van technische mensen. Vroeger zat je op de lts en kwam je te werken bij een hoofdmonteur die de lts’er een beetje op weg hielp en ook aan het eind van zijn opleiding zijn werkstuk beoordeelde. Die opleidingsverantwoordelijkheid kun je niet meer neerleggen bij de uitvoerders en monteurs die hun reguliere werk moeten verrichten onder grote (tijds)druk. Bij Kemkens kiezen we daarom voor een professionele aanpak. De uitbreiding van deze moderne praktijkopleidingslocatie past daarin.’

Aandacht voor zij-instromers loont

Op de locatie is volop ruimte voor zij-instromers. Die worden steeds belangrijker bij de invulling van vacatures, ziet HR-manager Eline Gelissen. ‘Negentig procent van de mensen die momenteel binnenkomt is zij-instromer. Die brengen ervaring mee uit andere beroepen, maar de noodzaak om hen gericht bij te scholen is natuurlijk groot. En daar hadden we steeds minder ruimte voor. De uitbreiding hier in Oss is dan ook meer dan welkom.’ En de aandacht voor zij-instromers loont volgens Gelissen. ‘De uitstroom van deze groep is over het algemeen laag. Je ziet dat ze wat bewuster kiezen ten opzichte van jongeren die na een of twee jaar relatief vaker weer ergens anders gaan kijken.’ Dat betekent volgens haar niet dat Kemkens zomaar iedereen in huis haalt. ‘Bij het aannamebeleid selecteren we wel degelijk. Als ze echt helemaal geen feeling hebben met techniek heeft het geen zin om er in te investeren. Daarnaast kijken we vooral naar de persoon; of iemand past bij ons bedrijf.’

Vrouwen en statushouders

Met de instroom van vrouwen wil het nog niet echt vlotten. ‘Ze zijn van harte welkom’, zegt Gelissen. ‘We hebben nu drie monteurs, maar toch blijkt weer dat het nog echt een mannenwereld is. En wat wij zien is dat het ook relatief vaak geen blijvertjes zijn.’ Ook voor statushouders is volop ruimte binnen Kemkens. Gelissen: ‘Het is een grote vijver waarin we kunnen vissen, maar ook daarvoor geldt dat we wel enigszins kritisch moeten zijn. Ondanks de nuttige technische vaardigheden waarover statushouders vaak beschikken, is een goede taalvaardigheid een vereiste om deze groep op te leiden.’

Hoppenbrouwers Techniek opent vijftiende praktijkschool

Hoppenbrouwers Techniek opende onlangs haar vijftiende praktijkschool in Goedereede. De landelijk opererende technisch dienstverlener wil de komende jaren groeien naar veertig vestigingen verspreid over het land en naar 5.000 medewerkers. De onlangs geopende praktijkschool past in die strategie.

BBL’ers, zij-instromers, maar ook eigen monteurs die al langer bij het bedrijf werken, kunnen in zeven installatieboxen worden getraind voor het uitvoeren van specialistische werkzaamheden op het gebied van koeltechniek, airco, warmtepompen, mechanische ventilatiesystemen, luchtbehandelingsinstallaties en de inpassing van zonnepanelen in een geïntegreerde, duurzame installatie. ‘De praktijkschool helpt enorm om heel gericht oefeningen te doen of extra uitleg te geven’, zegt regio-directeur Freddy van Peer. ‘Daarmee spelen we in op vragen van projectleiders die aangeven welke specifieke technische kennis of vaardigheden junior monteurs missen. Daar passen wij de avonden in het praktijkcentrum dan op aan.’
Van Peer geeft aan dat een praktijkbegeleider ongeveer vijftien procent van zijn tijd kwijt is aan deze nevenfunctie. ‘Hun rol is het verzorgen van de praktijkavond, de werving van nieuwe leerlingen en de ontwikkeling van de huidige leerlingen. Zij voeren sollicitatiegesprekken en houden contact met de scholen en ouders. We selecteren de praktijkopleiders uit ons personeelsbestand op basis van de kennis en ervaring die zij in kunnen brengen. Zo is er nu een servicespecialist met 25 jaar ervaring aan de slag als praktijkopleider, maar ook een hbo’er die zelf pas vier jaar geleden is afgestudeerd. Onze praktijkopleiders krijgen een degelijke training waarin ook de ontwikkeling van didactische vaardigheden aan bod komt. Daarvoor schakelen we ook specialistisch onderwijskennis in vanuit de scholen waarmee we samenwerken.’

Veel autonomie
Opleiden zit volgens corporate communicatie adviseur Antoinette Boleij in het dna van Hoppenbrouwers Techniek. ‘Op dit moment leidt het installatiebedrijf vijftig zij-instromers op en dat aantal zal door de verruimde capaciteit verder stijgen naar tachtig. Ook bieden we verkorte leertrajecten aan om medewerkers in drie maanden een bepaald specialisme onder de knie te laten krijgen.’
Boleij is tevreden over het percentage hangenblijvers. ‘Ongeveer 85 procent van de zij-instromers blijft uiteindelijk ook hangen bij ons. Ook bij BBL’ers hebben wij een successcore van ruim zeventig procent. Dat laatste heeft ook te maken met ons wervings- en aannamebeleid en de prettige werkomgeving die wij kunnen bieden.’ Die prettige werkomgeving creëert Hoppenbrouwers door medewerkers veel autonomie en ruimte te bieden. Van Peer: ‘De jeugd wil dingen zelf kunnen ondernemen. Ze willen zo snel mogelijk verantwoordelijkheid krijgen. Al is het in het begin maar over een beperkt stukje van het werk, dan nóg kun je ze die al snel geven. En omdat we bij Hoppenbrouwers een heel divers scala aan opdrachten hebben, kunnen we mensen richting de toekomst veel ontwikkelings- en carrièreperspectief bieden.’

Perfect storm

Ook Joep Kemkens, directeur-eigenaar, onderstreepte bij de opening van het kennis-centrum de urgentie om zoveel mogelijk vakmensen op te leiden. Hij sprak over een ‘perfect storm’ waarin zijn bedrijf moet zien te opereren. ‘Jarenlang al wordt er gesproken over de ‘o zo noodzakelijke energietransitie’. Nu zie je dat die noodzaak ook doordringt bij onze klanten. Zelfs mijn dochters douchen inmiddels minder dan een half uur. Met andere woorden: we hoeven als installatiebedrijf niet meer aan te dringen op verduurzaming. Maar er is nog wel de uitdaging om het voor elkaar te krijgen aan de exploderende vraag naar vakmensen te voldoen. In dit nieuwe kenniscentrum gaan we zoveel mogelijk vakbekwame mensen opleiden. En voor de duidelijkheid’, benadrukt Kemkens, ‘ook kleinere installatiebedrijven kunnen gebruikmaken van de faciliteiten waarover we hier in Oss beschikken.’

Tekst: Paul Smorenburg
Fotografie: Eyequote fotografie