John Halsema (directeur van PV Systems): ‘Bij particulieren kiezen we voor oost-west ligging in plaats van op het zuiden, zodat de opwekking over de dag stabieler is en er minder hoeft te worden teruggeleverd.’

Oost-west ligging

In de particuliere markt liggen de problemen anders, vertelt Halsema: ‘Er speelt een aantal zaken. Allereerst heeft het demissionaire kabinet de saldering controversioneel verklaard. Die onzekerheid geven we de klant wel mee. Daarnaast zorgt de ophoping op het net dat omvormers meer dan 253 V om de oren krijgen en vervolgens in storing schieten. We proberen dat te voorkomen door tegenwoordig standaard de iets dikkere 6-kwadraat bekabeling te gebruiken of door op te schalen naar drie fasen, zodat de spanning per fase lager is dan bij een enkelfasig systeem. In Flevoland hebben we jaarlijks zo’n tien tot vijftien opdrachtgevers bij wie we uiteindelijk de omvormer toch met een energymeter of anderszins moeten aftoppen. Daarnaast adviseren we in het design steeds vaker om niet op het zuiden te leggen. Daar is weliswaar midden op de dag optimale zoninstraling, maar dat valt samen met minder eigen verbruik en dus veel teruglevering. Daarom kiezen we veelal voor een oost-west ligging, zodat de opwekking over de dag wat stabieler is.’

Menno Schuijl (Installatieburo IBS Oele Schoo): ‘Voordat je een bouwaanvraag indient bij de gemeente moet je eerst bij het nutsbedrijf informeren of er wel stroom genoeg is.’

Terug naar gas

‘Als het goed is hebben we in het vierde kwartaal van 2024 een volledig verzwaard net’, zegt Menno Schuijl van Installatieburo IBS Oele Schoo op Texel. Het vakantie-eiland zit te springen om aansluitingen, en het probleem zit ’m daar juist in de afname van elektriciteit. ‘Ze zijn wel her en der bezig om trafostations te vervangen en op termijn moet er ook nog een middenstation worden geplaatst. Onlangs is er een hotel gebouwd waarin een volledig elektrische keuken was voorzien, maar het bestaande contract mocht niet worden verzwaard. Het bedrijf kon uiteindelijk niet anders dan terugstappen naar gas. In dit soort situaties kunnen we in elk geval voldoende loze buizen leggen voor het moment dat er toch een hogere elektrische aansluiting mogelijk is.’ Ook veel vakantieparken ervaren problemen, weet Schuijl. ‘Die willen verduurzamen en investeren in nieuwbouw. Soms worden dan projecten opgeknipt tot per aanvraag een totale maximale capaciteit van 3x80 ampere. Ze vallen zo niet onder de grootverbruikers en moeten dus aangesloten worden. Dan nog is het spannend, want het moet wel over diezelfde kabel heen. Het is daarom logisch dat wordt voorgesteld om deze truc in de Energiewet te verbieden.’

Omgekeerde wereld

‘Er is overleg met Liander; zij willen echt wel, maar ze kunnen niet’, constateert Schuijl. ‘Er is een gebrek aan monteurs en het is bovendien wachten op de beleidsvisie van de gemeente Texel. De nieuwe kabel moet immers wel van voldoende dikte zijn, dus het is belangrijk wat de toekomst gaat brengen op het gebied van onder meer zonnepanelen en windparken. In de tussentijd is het aanvragen van aansluitingen ‘killing’. Het is een omgekeerde wereld: voordat je een bouwaanvraag indient bij de gemeente moet je eerst bij het nutsbedrijf informeren of er terugleverruimte is op het net. Ben je akkoord met de offerte, dan moet je meteen gaan betalen, anders kan een andere aanvrager de aansluiting krijgen. Dus je betaalt ver vooruit, voordat de daadwerkelijke afname begint. En dit moeten wij maar weer allemaal aan de klant uitleggen. Ik vind het sneu voor de ondernemer die wil investeren in de toekomst. En wij zijn enigszins bezorgd over de doorstroming van het werk.’

Gerald van den Berg (ASN Installaties): ‘Als opslag van energie mogelijk wordt gemaakt, en misschien zelfs gesubsidieerd zou worden, dan hoeven kabels wellicht niet of minder te worden verzwaard.’

Premie voor opslag

Zonnepanelen die wel geplaatst mogen worden, maar zónder dat de stekker in het stopcontact mag; contracten waarin slechts tot 75 kW/100 ampère mag worden teruggeleverd en ondernemers die alleen maar tijdens bedrijfstijden hun systeem mogen aanhebben; de beperkingen die het nutsbedrijf oplegt zijn legio, ziet Gerald van den Berg van ASN Installaties in Dokkum in zijn dagelijkse installatiepraktijk. Als lid van de Werkgroep Zonne-energie van Techniek Nederland volgt hij de ontwikkelingen met meer dan gemiddelde belangstelling. Daarom verwijst hij ook meteen naar Vlaanderen, waar de overheid thuisverbruik van zelf opgewekte elektriciteit stimuleert met een premie voor de aanschaf van een thuisbatterij. Om die reden is zelfs Ikea daar deze zomer accu’s gaan verkopen. ‘Piekbelastingen moeten gemanaged worden. Als opslag van energie ook in Friesland mogelijk wordt gemaakt, en misschien zelfs gesubsidieerd zou worden door de overheid, dan hoeven kabels wellicht niet of minder te worden verzwaard’, zo luidt zijn suggestie om de congestie op het net te verminderen.

Trafo’s aanpassen

Van den Berg heeft ook nog een ander idee. ‘Wij ontvangen vaak meldingen van consumenten dat de omvormers in storing gaan, omdat ze de netspanning niet meer kunnen overbruggen. De particulier heeft de oplossing daarvoor deels zelf in de hand door overdag zijn energieverbruik te optimaliseren. Wij adviseren iedereen om zoveel mogelijk eigen verbruik op het midden van de dag te plannen vanwege de piekopbrengsten. Daarnaast kunnen de netwerkbedrijven wat regelen in hun trafo’s, zodat er iets meer mag worden teruggeleverd. Maar dat is een verzoek dat de bewoners zelf moeten doen, omdat wij als installateur geen partij zijn.’ Dat is overigens geen gemakkelijke opgave, geeft hij toe, omdat daarvoor hele procedures moeten worden doorgeworsteld. Aan de bedrijfsmatige kant, zo ziet Van den Berg, blazen diverse opdrachtgevers- vooral agrariërs met vele vierkante meters schuurdak - projecten af. ‘Een bedrijf in mijn omgeving wilde een 1.000 kVA-aansluiting, en kon 3x25 krijgen... Die heeft zijn energievraag opgelost door generatoren te huren. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. Bovendien hebben we een goed alternatief. Natuurlijk, volgens de SCIOS Scope12 gebaseerd op Nen1010 mag je het systeem niet overdimensioneren, maar we kunnen het systeem wel voorbereiden op de maximale capaciteit van de aansluiting en zo inregelen dat de omvormers afschakelen bij het bereiken van de afgesproken beperkte capaciteit. Op het moment dat de bekabeling wordt aangepast, kan de installatie alsnog volle bak vooruit.’

Tekst: Kerstin van Tiggelen
Illustratie: Netbeheer Nederland