'Comfort in huis moet simpel te bedienen zijn'

In de (luxe) woningbouw vragen en verwachten opdrachtgevers steeds vaker vergaande automatisering. Maar vragen om automatisering en weten wat je dan precies wilt hebben, zijn twee heel verschillende zaken, zo stellen enkele ervaren systemintegrators. Mensen willen en verwachten veel comfort, maar om te zorgen dat de automatisering dat comfort ook levert, vereist vooraf een goed gesprek.

Beheer uw slimme woning met uw smartphone of tablet. Stel uw thermostaat in, pas uw verlichting aan, log in op uw alarmsysteem... met slechts één klik! Het is net zo eenvoudig als het controleren van uw sociale media.’ Dergelijke verleidelijke teksten staan prominent op de website van KNX Association, maar ook bij verschillende
fabrikanten. ‘Word ‘s morgens wakker terwijl uw rolluiken langzaam openen, creëer ‘s avonds een gezellige lichtsfeer of stel een routine in om de indruk te wekken dat u thuis bent wanneer dat niet zo is. Met KNX zijn al deze opties mogelijk; de keuze is volledig aan u!’ Nog zo’n tekst die potentiële klanten lezen en waarmee ze naar hun installateur stappen om te vragen of hij hun woning ook op die wijze met KNX kan automatiseren.

Verschillende expertises

‘Negen van de tien mensen die interesse hebben in woning- of gebouwautomatisering en bij ons hun wensen
komen bespreken, weten niet echt wat er mogelijk is en zeker niet wat daarvoor nodig is. En dat snap ik ook, want
er is enorm veel mogelijk. Je kunt het zo gek niet bedenken of technisch kunnen we elke installatie automatiseren’, vertelt Hedser Heinsius, een ervaren system-integrator bij Heinsius Electrotechniek, specialist in domotica Hij heeft al vele soorten technische installaties geautomatiseerd: van gashaarden tot horecakeukens en van thuisbioscopen tot verwarmde terrassen. In zijn bedrijf werkt Heinsius met verschillende specialisten, vrijwel allemaal system-integrators die elk hun eigen expertise hebben. ‘Ik heb iemand die alles weet van beveiligingsinstallaties, een ander is specialist in het automatiseren van klimaatsystemen en weer een ander weet bijna alles van AV-installaties. Uiteindelijk moeten wij al die kennis bij elkaar brengen om onze opdrachtgever een maximaal comfort te bieden. Comfort dat bovendien zo eenvoudig mogelijk te bedienen is.’

Luxe auto

‘De meeste klanten vragen, en verwachten dan ook, een maximaal comfort van hun automatisering. Meestal hebben zij een totaalplaatje voor ogen waarbij de sturing van het binnenklimaat, de verlichting, de zonwering en de beveiliging naadloos en vooral probleemloos samenwerken’, vertelt Menno Beukers, eigenaar van Domotica Design. ‘Het voortraject is enorm belangrijk, omdat we zo vroeg mogelijk willen weten welke installaties erin komen’, zegt Beukers. Net als veel van zijn collega-integratoren gebruikt Beukers graag de vergelijking met de auto, als het om integraal comfort gaat. ‘Bij een luxe auto stel je ook puur de temperatuur in, en zorgt de auto zelf wel of hij verwarmt of koelt. En als je het contact aan of uit doet, of zodra het donker wordt, reageert de verlichting daar vanzelf op. Dit gemak en deze eenvoud wil je ook in huis. Een bewoner wil niet steeds moeten nadenken of hij nu de airco of verwarming moet bedienen. Hij wil gewoon 20 of 21 °C instellen en dan moet de installatie maar uitzoeken of hij daarvoor moet verwarmen of koelen. En als de bewoner als laatste de deur achter zich dicht trekt, moet vanzelf het alarm worden ingeschakeld en daarmee ook direct alle overbodige installaties en verlichting worden uitgeschakeld. Als we dat met automatisering kunnen bereiken, bieden we bewoners het comfort dat zij zoeken.’

Zien én beleven

Martin van Barneveld, system-integrator voor KNX domotica bij Villa Elektra heeft sinds enige tijd een geavanceerde modelwoning als showroom, die vol zit met op KNX-gebaseerde domotica. ‘Hier laten wij mensen zien én beleven wat comfort via woningautomatisering echt inhoudt. Ook veel elektriciens en architecten maken gebruiken van deze showroom. Ze komen met hun klant langs en wij laten zien wat er allemaal mogelijk is. Juist door onze jarenlange ervaring als KNX-system-integrator weten wij hoe we wensen kunnen omzetten in een goed domotica-systeem,
gebaseerd op wensen, comfort en leefgewoontes.’ Ook Van Barneveld werkt alleen in goede samenwerking met elektriciens. Villa elektra zelf is puur gespecialiseerd in het ontwerpen en programmeren van domotica. ‘Het is altijd samen met de elektricien dat wij zorgen dat de klant een domoticasysteem krijgt dat hem of haar maximaal comfort oplevert.’ Veelal past Villa Elektra daarvoor scenes toe. ‘Bijvoorbeeld een scene die actief wordt als mensen thuiskomen’, vertelt Van Barneveld. ‘Deze scene zorgt bij thuiskomst dat het huis automatisch ontgrendelt, de
verlichting in een gepaste sfeer gaat branden en de favoriete muziek gaat spelen. En dat de woning al op juiste temperatuur is. Zo zijn er nog enkele scenes die mensen veel comfort bieden, bijvoorbeeld de scene om ’s avonds naar bed te gaan. Maar vooral de scene ‘weggaan’, zodra men het huis verlaat, zorgt voor heel veel comfort en gemoedsrust. Mensen verzekeren zich dan met één handeling dat alle overbodige installaties uitstaan, de muziek uitgaat, het alarm wordt ingeschakeld en de aanwezigheidssimulatie aangaat.’

Eén knop

Dat scenes enorm veel comfort bieden, ervaarde system-integrator Eric Mertens van iCasa Domotica zeer recent aan den lijve. ‘We zijn pas verhuisd. In onze vorige woning had ik een aantal installaties geautomatiseerd, zodat we met één knop bijvoorbeeld ‘s avonds alle verlichting konden uitdoen. Na onze verhuizing hebben we in onze nieuwe woning een conventionele installatie, met overal drukschakelaars en voor elke lamp een aparte schakelaar. Het eerste waar mijn partner over klaagde was het gedoe om elke avond al die schakelaars te moeten nalopen om de lampen uit te doen.’ ‘Wat ik bedoel te zeggen is dat we het comfort van woningautomatisering pas echt missen, wanneer je het gewend bent en het er ineens niet is. Gelukkig kunnen we tegenwoordig ook in bestaande woningen
met draadloze KNX-installaties enorm veel comfort realiseren.’

Plattegronden

Naast de scenes is ook de bediening cruciaal voor maximale comfortbeleving. Een aantal jaar geleden, met de opkomst van de visualisatie, zagen we veel ‘gelikte’ touchscreens met uitgebreide plattegronden waarop alle installaties in de ruimte waren afgebeeld. De bewoners konden of moesten dan op die symbolen van de installaties drukken om ze te kunnen bedienen of aan te passen. Dat hele systeem van plattegronden is achterhaald, stellen de system-integrators. ‘Het is te complex’, vindt Heinsius. ‘De meeste mensen raken de weg kwijt in een visualisatie met plattegronden. Denk niet dat iedereen het inzicht heeft om via plattegronden gemakkelijk zijn weg te vinden binnen de installaties. Het is misschien leuk om op een feestje aan je vrienden te kunnen laten zien, maar echt snel en praktisch werkt zo’n bediening niet. Wij bieden daarom een bediening aan met eenvoudige knoppen, waarbij we de belangrijkste scenes achter elke knop zetten.’ Ook Beukers gebruikt de bediening met plattegronden niet meer. ‘Dat systeem is bedacht door techneuten, die het leuk vonden om te tonen wat zij allemaal konden visualiseren. Maar de bewoner wil gewoon een paar knoppen, waarmee hij de belangrijkste functies bedient. Daarbij is het belangrijk dat de knop de bewoner vertelt wat de scene inhoudt, zoals opstaan, naar bed gaan, huis verlaten enzovoorts.’

Vier scenes

Voor Mertens geldt het zelfs nog sterker. ‘Comfort ontstaat door maximaal vier scenes te creëren en die scenes in elke ruimte op dezelfde plek achter hetzelfde type knoppen te plaatsen. Dus als je een viervoudige knop kiest, dan zet ik in elke kamer dezelfde scene op dezelfde plek; bijvoorbeeld rechtsboven scene 1, rechtsonder scene 2, linksboven scene 3 en linksonder ‘alles uit’. Ook Van Barneveld zweert bij eenvoud van scenes, en zeker niet te veel. ‘Vooral de scene ‘weggaan’ of ‘woning verlaten’ is voor velen het toppunt van comfort, omdat dit de mensen een zorgeloze beleving oplevert. Wij bieden een bediening die zo eenvoudig is dat mensen zelf scenes kunnen toevoegen of wijzigen. Niet dat veel van onze klanten dat willen – ze bellen ons liever – maar hen de vrijheid bieden dat zij dit zelf kunnen, draagt ook bij aan de comfortbeleving.’

Eenvoud

Tot slot is eenvoud niet alleen belangrijk voor de bewoner. Ook de installateur die – meestal in opdracht of in samenwerking met de system-integrator – de installatie aanlegt, is gebaat bij zoveel mogelijk eenvoud. ‘Je kunt wel acht of zestien functies achter een meervoudige schakelaar verstoppen, maar dat is niet meer uit te leggen. Ook niet aan de installateur. En vaak is hij het die de installatie moet opleveren’, zegt Mertens. Heinsius: Of het nu om een warmtepompsysteem, een inpandig zwembad of een high-end AV-installatie gaat; de koppeling naar de automatisering aan de achterkant is bijna altijd complex en zwaar. Wij moeten de installateur de mogelijkheden en opties goed uitleggen. Want uiteindelijk, aan de voorkant – de bediening die de bewoner te zien krijgt – moet het systeem doodsimpel zijn. Daarvoor is een goede samenwerking met de installateur cruciaal.’ <

Tekst: Rob van Mil
Fotografie: Martin van Barneveld

Meer weten over de nieuwste installatietechnieken en de laatste richtlijnen?
Meld u dan nu aan voor onze gratis tweewekelijkse nieuwsbrief.