September 2021

Digitaal Skills Paspoort laat zien wat je in je mars hebt

Paspoort opent deuren op arbeidsmarkt

De technieksector snakt naar personeel, terwijl andere sectoren steeds minder werk hebben. Techniek Nederland is een van de opdrachtgevers voor het Digitaal Skills Paspoort voor vakmensen. Het geeft een mooi overzicht van alles wat iemand kan en weet. Dit maakt het veel makkelijker om van de ene sector naar een andere over te stappen. Of van de ene functie naar een andere. Of om dezelfde functie te blijven doen, maar dan met aantoonbare deskundigheid.

Het is eigenlijk nog steeds hetzelfde liedje: veel praktisch geschoolde mensen beschikken over veel kennis en vaardigheden, maar vaak niet over de diploma’s om die ontwikkeling aan te tonen. En áls zij ooit een diploma hebben behaald, dan is dat inmiddels vaak minder waard, omdat de examenstof is verouderd. Tegelijkertijd groeien professionals over het algemeen mee met hun vak en verwerven zo nieuwe kennis en vaardigheden. Maar ja, dat levert vaak geen (extra) ‘papiertjes’ op. Bovendien heeft iedereen allerlei persoonlijke eigenschappen die wél heel relevant voor een functie kunnen zijn, maar die niet direct in het werk tot uiting komen en niet op de cv komen.

Doorgroeien als vakman

Kortom, we zien de mens in zijn vakbekwaamheid nogal eendimensionaal. Een gemiste kans, vinden Jos Sanders en Claudia Klarenbeek. Zij bedachten het Digitaal Skills Paspoort voor vakmensen (verder: skillspaspoort). Sanders is als lector Leren tijdens de Beroepsloopbaan verbonden aan de HAN University of Applied Sciences en werkt als senior onderzoeker bij TNO. Hij heeft inmiddels ruim twintig jaar ervaring met het uitvoeren en leiden van toegepast wetenschappelijk en praktijkgericht (actie)onderzoek naar duurzame inzetbaarheid van met name praktisch geschoolde professionals. Klarenbeek houdt zich als adviseur bij Volandis bezig met de erkenning van verworven competenties via EVC-trajecten in de bouw en infra, en bereidt promotieonderzoek voor naar de waarde van het skillspaspoort. Bouwend Nederland en Techniek Nederland gaven HAN University of Applied Sciences, Volandis en TNO de opdracht om een prototype te ontwikkelen.

‘Het skillspaspoort is sectoroverstijgend’

Judith van Heeswijk vertelt over de waarde van het skillspaspoort. Zij is programmamanager Ontwikkeling, Scholing en Arbeidsmarkt bij Techniek Nederland en geeft aan dat het skillspaspoort dé manier is om vakvaardigheden snel, volledig en actueel in beeld te brengen én te houden. ‘Omdat we écht veel mensen nodig hebben en we zeker ook de zij-instromers uit andere sectoren zo snel als mogelijk goed willen kunnen opnemen, is het bittere noodzaak dat we ook snel weten wat iemand nú al allemaal kan en weet, en welke ervaring iemand heeft opgedaan. Het paspoort is breder dan een schooldiploma of een certificaat van een cursus en biedt iedereen de mogelijkheid om ook voor zichzelf goed zichtbaar door te groeien als vakman.’
‘Dat is precies de kracht van dit instrument’, vult Claudia Klarenbeek aan, die namens Bouwend Nederland is benoemd tot projectleider Skillspaspoort. ‘Het geeft een totaalbeeld van iemands kunnen. Het KIVI, de branchevereniging van ingenieurs, gebruikt al een dergelijk online portfolio voor mensen die in het buitenland werken. Dus waarom de bouw- en installatiesector niet? Sterker nog: het is volledig sectoroverstijgend.’

Drie soorten bewijzen

De basis van het skillspaspoort bestaat uit drie ‘soorten’ skillsbewijzen: hard, semihard en zacht. Met de harde bewijzen wordt bewijs bedoeld met de hoogste waarde in het huidige arbeidsmarktverkeer, bijvoorbeeld een diploma of een (branche)certificaat. Deze harde bewijzen zijn beoordeeld of gevalideerd door een examencommissie. Semihard bewijs wordt, over het algemeen, door de werknemer en leidinggevende toegevoegd aan het skillspaspoort. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om bewijs vanuit werkervaring, dat via urenstaten, tekeningen, foto’s, werkbonnen, verklaringen, toolboxmeetingen of beoordelingen en werkervaring bij andere werkgevers wordt ingebracht. Dit zegt iets over de functie en taak van de werknemer. Het zijn semiharde bewijzen, omdat bijvoorbeeld een leidinggevende of klant de beoordeling heeft gedaan. Zachte bewijzen ten slotte, zijn alle bewijzen die gebaseerd zijn op zelfbeoordeling. Denk hierbij aan leidinggevende kwaliteiten vanwege het voorzitterschap van de sportclub of de daadkracht als vrijwillige EHBO’er bij evenementen. Klarenbeek geeft aan dat het paspoort daarnaast kan worden aangevuld met bewijzen uit externe databronnen. ‘Denk aan het Vakpaspoort (diploma’s en certificaten die gecontroleerd zijn bij DUO), het Centraal Register Techniek, de Digitale Trajectmap (vanuit het onderwijssysteem van de bouw en infra), en het ePortfolio EVC. Het skillspaspoort brengt dus zoveel mogelijk losse gegevens bij elkaar. Het maakt daarmee eventuele vervolgstappen ook makkelijker: wil je erkenning (skillspaspoort als basis voor formele validatie), wil je ontwikkeling (skillspaspoort als ‘entreebewijs’ voor school, uitbreiding van de huidige baan, of krijgen nieuwe functie), of wil je ergens anders gaan werken (skillspaspoort als sollicitatietool of showcase)’, aldus Klarenbeek.

Medewerkers volgen in hun beroepsontwikkeling

Nu een prototype van het skillspaspoort klaar is en online beschikbaar, is het aan bedrijven en werknemers van Bouwend Nederland en Techniek Nederland om er mee te gaan experimenteren zodat het doorontwikkeld kan worden. Judith van Heeswijk, programmamanager OSA bij Techniek Nederland noemt het een kans die installateurs niet voorbij mogen laten gaan. ‘Je ziet wat je mensen kunnen, waarvoor je ze kunt inzetten en welke stappen ze nog kunnen maken. Dat is een slimme manier om mensen te volgen in hun beroepsontwikkeling, zowel zittend personeel als zij-instromers. Daarnaast krijgen we steeds meer te maken met kwaliteitsregelingen en certificeringen waarbij bijvoorbeeld studiepunten in het kader van permanente educatie moeten worden bijgehouden en het belangrijk is om mensen snel te kunnen matchen met nieuwe eisen.’ Ze nodigt daarom geïnteresseerde installateurs nadrukkelijk uit zich te melden via j.vanheeswijk@technieknederland.nl.

Toegevoegde waarde

Hoppenbrouwers Techniek is een van de installateurs die al vanaf het eerste uur bijdraagt aan het vinden van de optimale vorm van het skillspaspoort. Bedrijfsleider van de Nijmeegse vestiging Rick Schraven: ‘Er is te veel werk en wij hebben te veel ambitie – namelijk de duurzaamste landelijke totaalinstallateur van Nederland worden – voor de vakmensen die er zijn. Ik ben gaan kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat er meer mensen in de techniek, en dus ook bij Hoppenbrouwers Nijmegen terechtkomen. De toegevoegde waarde van het skillspaspoort herkende ik meteen. Wij zijn namelijk een lerend bedrijf, en vinden het belangrijk dat mensen kunnen doorgroeien. Om ze goed te kunnen begeleiden, moet je ze kennen. De standaard BBL-leerling doorloopt bij ons een meerjarige opleidingsstructuur, en die leren we zo door-en-door kennen. Daarnaast hebben we aanwas van zij-instromers. Die zijn volwassener en hebben in principe al ervaring met een volledige werkweek en het gevraagde arbeidsethos. Maar als werkgever heb je niet het volledige beeld van iemand vanuit alleen het cv, zeker niet wanneer de persoon afkomstig is uit een ander vakgebied waar de structuur van het bedrijf ook nog anders ingericht is. Het skillspaspoort neemt ons een stukje werk uit handen en is voor ons ook een toetsingsinstrument, omdat het inzicht geeft in wat die persoon al heeft gedaan en hoe dat aansluit op onze waarden en normen.’ Daarnaast helpt het skillspaspoort ook medewerkers om zichzelf beter te leren kennen. Zodat die voormalige kok ontdekt dat werktuigbouw veel dichter ligt bij wat hij al kan en leuk vindt dan elektrotechniek. En die hbo’er haar droom achterna gaat en zich laat omscholen tot monteur. Schraven: ‘Hoewel het skillspaspoort op de eerste plaats een persoonlijk document is voor de werknemer, kan ik me heel goed voorstellen dat het voor kleinere bedrijven zonder complete HR-afdeling ook heel veel overzicht biedt.’

Snelle match maken

Ondertussen is onder andere TNO bezig om een systeem te ontwikkelen waarmee alle skills uniform worden beschreven en daardoor kunnen worden vergeleken. Jos Sanders van TNO: ‘Dan is de match nog veel sneller te maken. Zodat je wat je hebt opgedaan in de ene branche kunt gebruiken in de andere branche. Het gaat uiteindelijk om een optimaal wendbare arbeidsmarkt. Op die manier wordt zoveel mogelijk menselijk kapitaal voor de installatietechniek benut, om optimaal bij te kunnen dragen aan bijvoorbeeld de energietransitie en de grote bouwopgaven van deze tijd.’

‘De toegevoegde waarde van het skillspaspoort herkende ik meteen’

Van skills naar officiële erkenning

Dankzij de compleetheid van de informatie is het mogelijk om de skills in het paspoort op onderdelen te valideren en vakmensen op die onderdelen ook te certificeren. Bijvoorbeeld versneld via EVC, een speciaal traject voor de officiële erkenning van verworven competenties (zie ervaringscertificaat.nl). Daarbij worden kennis er ervaring vergeleken met formele opleidings- en certificeringseisen van onder meer het mbo en InstallQ. Het resultaat: een ervaringscertificaat dat de wet en werkgever in veel gevallen hetzelfde waarderen als een schooldiploma. Maar dan zónder examen! Met het skillspaspoort levert een professional snel, overtuigend, volledig en actueel bewijs aan voor een soepele EVC-procedure. Maar ook andersom: het portfolio van een EVC-traject vormt waardevolle input voor het skillspaspoort.

Tekst: Kerstin van Tiggelen
Fotografie: Volandis

Meer weten over de nieuwste installatietechnieken en de laatste richtlijnen?
Meld u dan nu aan voor onze gratis tweewekelijkse nieuwsbrief.