De systemen Luxorliving en Easy zijn eenvoudig te bedienen via een app.

Mogelijkheden

Dat laatste is in de ogen van Bonvie een belangrijke reden waarom KNX nog niet overal bekend en geliefd is. ‘Veel mensen kijken eerst naar het bedrag onder de streep. Dan zijn ze al geneigd om te kiezen voor voordeligere alternatieven. Maar het grote voordeel van KNX ten opzichte van deze andere opties is dat er veel meer mogelijk is. Natuurlijk is het logisch dat het financiële aspect meespeelt, maar wij installateurs kunnen en moeten mensen wel voorlichten over de vele mogelijkheden die KNX biedt. De klant begrijpt dan beter wat hij of zij voor die ‘extra’ kosten terugkrijgt.’
Om dat concreet te maken, noemt Bonvie drie voordelen. ‘De meest voor de hand liggende is het comfort en gemak. Denk aan het eenvoudig instellen van je verwarming of koeling, op zo’n manier dat de woning precies op de juiste temperatuur is wanneer je thuiskomt.’ Dat voorbeeld brengt Bonvie gelijk op het tweede voordeel: energiebesparing. Door de mogelijkheid om exact in te stellen wanneer installaties aan- en uitschakelen, en omdat je alles op afstand kunt kunnen aansturen, voorkomen bewoners dat apparaten energie gebruiken wanneer dit niet nodig is.
Tot slot wijst hij op de mogelijkheden op het gebied van veiligheid, zoals een zogeheten paniekfunctie. ‘Hiermee passen installaties zich automatisch, of met een druk op de knop, aan bij bepaalde calamiteiten. Is er iemand in huis die er niet hoort te zijn? Dan zorgt de paniekschakelaar direct dat alle lampen aanspringen en de zonwering omhoog gaat. Natuurlijk kun je ook camera’s op je KNX-installatie aansluiten, zodat je altijd en overal ziet wat er in en om je huis gebeurt.’
Kortom, KNX is volgens Bonvie voor veel woningen mogelijk, al blijft het natuurlijk een investering. Zelf maakt hij een grove schatting van 3.000 tot 3.500 euro voor een systeem met de basisfunctionaliteiten.

‘Vooral besturen verlichting, zonwering en eventueel stukje klimaatregeling’

Programmeerlaag

Fabrikant Theben vindt dat KNX-automatisering eenvoudiger en toegankelijker kan zijn. Dat is de visie achter hun eigen, op KNX gebaseerde Smart Home-systeem Luxorliving. ‘Je kunt dit zien als een KNX-systeem met een extra softwareschil eroverheen’, schetst Edwin Hannink, directeur van Theben Nederland. ‘Daardoor is dit systeem door iedere installateur eenvoudig te configureren. Sowieso bespaart dit tijd, maar het is dus ook niet nodig om programmeeruren uit te besteden aan een systeemintegrator.’
Fabrikant Hager heeft een vergelijkbare oplossing: de Easy-programmering. Jan Willem Theuns, productmarketeer bij Hager, omschrijft het als een ‘eenvoudige programmeerlaag over KNX heen’. ‘Binnen die laag kan iedere installateur – ook zonder speciale KNX-cursussen of licenties – eenvoudig een woningautomatisering programmeren. We stellen wel een dagtraining beschikbaar, voor installateurs die dat prettig vinden. Maar ik durf te stellen dat wie een beetje handig is, er ook zelfstandig mee uit de voeten kan.’

Bij een draadloos systeem hoef je minder of geen ­bekabeling aan te leggen.

Lagere installatiekosten

Zowel Hannink als Theuns herkennen het beeld dat KNX vooral geschikt zou zijn voor luxere woningen en villa’s, en minder voor een ‘gemiddeld’ rijtjeshuis. ‘Dat beeld is wel iets aan het veranderen,’ schetst Hannink. Luxorliving en Easy zijn dan ook allebei in het leven geroepen voor deze nieuwe markt.
‘Wat deze oplossing geschikt maakt voor veel soorten woningen, is dat het financieel bereikbaar is. Wij helpen de installateur om snel en efficiënt te programmeren, wat de installatiekosten ook lager houdt’, legt Theuns uit. Ook Hannink noemt dat financiële aspect als grootste voordeel. ‘Mensen kijken vaak naar productprijzen, maar als een KNX-installateur drie dagen bezig is met het programmeren van een complexe installatie, dan zijn dat dure uren. Met Luxorliving kost dit misschien maar een halve dag.’
De precieze kosten verschillen natuurlijk per systeem. ‘Maar voor 1.500 tot 2.000 euro kun je al veel realiseren’, stelt Hannink. ‘Natuurlijk ligt het aan de wensen en eisen van zo’n systeem. Dan heb ik het niet alleen over de functies. Bij een draadloos systeem hoef je minder of geen bekabeling aan te leggen, dat scheelt ook in de kosten en installatietijd.’

Basisfunctionaliteiten

De eindgebruiker kan met Luxorliving sowieso gebruikmaken van drie basisfuncties: het schakelen en dimmen van verlichting, het bedienen van de zonwering en het regelen van verwarming en koeling. ‘Denk aan verlichting die op vaste tijden aan en uit gaat, ruimtes die alvast verwarmd of gekoeld worden als de bewoners bijna thuiskomen en zonwering die reageert op de weersomstandigheden’, noemt Hannink. ‘De bewoners kunnen dit allemaal eenvoudig bedienen via de app.’
Easy kent veelal dezelfde functionaliteiten. ‘De wensen voor automatisering in woningen gaan vooral over het besturen van verlichting, zonwering en eventueel een stukje klimaatregeling’, aldus Theuns. ‘Wij gebruiken hiervoor onze visualisatieserver Domovea. Via de hieraan gekoppelde app heeft de eindgebruiker inzicht in zijn systeem en kan hij of zij afzonderlijke apparaten bedienen en instellingen aanpassen.’

‘Als installateur zelf kansen en voordelen benoemt, kan het balletje gaan rollen’

Met ‘eventueel een stukje klimaatregeling’ suggereert Theuns dat hier niet altijd de nadruk op ligt, als het gaat om KNX in woningen. ‘Tegenwoordig gaat het vooral over warmtepompen’, verduidelijkt hij. ‘Heeft een woning een warmtepomp en een ruimteafhankelijke regeling, dan kun je in elke ruimte een temperatuursensor plaatsen en met KNX – of in dit geval met Easy – per ruimte de temperatuur regelen. Maar eigenlijk is dit alleen in grote woningen met meerdere zones van toepassing. In een woning van gemiddelde grootte kan de warmtepomp vaak maar een of twee verschillende zones aansturen. Dan probeer je gewoon een zo vlak mogelijke stooklijn te creëren. Vaak kan de warmtepomp dit zelf al goed invullen. Door hier een ruimteafhankelijke regeling met KNX op te zetten, veroorzaak je juist onnodige schommelingen in temperatuur, wat de efficiëntie en kosten van de warmtepomp vaak niet ten goede komt.’

Zowel Luxorliving als Easy kunnen aan de meest voorkomende wensen voldoen.

Uitbreiding met ETS

Natuurlijk brengt het versimpelen van een KNX-systeem ook beperkingen met zich mee. ‘Je kunt niet zomaar componenten van verschillende fabrikanten combineren’, vertelt Theuns. ‘Easy werkt met onze eigen producten en die van onze partners. We zijn bezig om producten toe te voegen van fabrikanten die ons kunnen aanvullen, zoals aircosturing of complexere klimaatregeling. Maar om het platform beheersbaar en stabiel te houden, kun je niet zomaar elk merk hieraan koppelen.’
Beide systemen kunnen aan de meest voorkomende wensen voldoen. Pas bij heel specifieke klantvragen lopen ze tegen beperkingen aan. ‘Zo wilden slechthorende bewoners eens dat wanneer de deurbel ging, de lampen twee keer zouden knipperen. Dat is met KNX natuurlijk mogelijk, maar niet met Luxorliving, omdat we dat zo eenvoudig mogelijk willen houden’, verklaart Hannink.
Toch is dat geen onoverkomelijk nadeel. Wie met zijn wensen echt tegen de beperkingen van deze systemen aanloopt, kan hiervoor altijd alsnog een KNX-programmeur inschakelen. ‘Binnen Easy zit je ‘vast’ aan de producten van Hager en enkele partners’, aldus Theuns. ‘Maar het blijven gewoon KNX-gecertificeerde componenten. Dus wanneer je hier met ETS extra koppelingen aan wilt toevoegen, kan dat gewoon. Ons systeem is in die zin niet afgebakend.’ Voor Luxorliving geldt hetzelfde.

Focus op mogelijkheden

Met oplossingen als Luxorliving en Easy liggen er dus volop mogelijkheden voor ‘modale’ woningen en vallen de meerkosten door de bespaarde installatietijd behoorlijk mee. Waarom verloopt de vertaalslag van KNX-systemen naar deze markt dan toch nog stroef? ‘We moeten meer kijken naar de kansen’, stelt Hannink. ‘Daarin schuilt ook een taak voor de installateur. Als een opdrachtgever niet naar de mogelijkheden vraagt, begint de installateur er meestal ook niet over. Maar wanneer hij zelf de kansen en voordelen benoemt, kan het balletje wel gaan rollen.’

Tekst: Lars van Mil
Fotografie: Hager, Theben

Lees meer artikelen in het dossier Software