Juni 2022
Mbo-deelcertificaten brengen zij-instroom in stroomversnelling
Met mbo-deelcertificaten zijn zij-instromers snel klaar te stomen voor specifieke werkzaamheden in de branche. -Het concept van betaald werken onder toezicht en gericht leren in sneltreinvaart, heeft een aanzuigende werking op werkzoekenden uit andere branches. Zo kreeg Bonarius er binnen een jaar 37 nieuwe onderhoudsmonteurs voor cv-ketels bij. Zij-instromers als binnenvaartschippers, koks en beveiligers konden na twee maanden al voorzichtig gaan sleutelen.
Installatiebedrijf Bonarius was er als de kippen bij toen het ministerie van OCW groen licht gaf om met mbo-deelcertificaten te gaan experimenteren. Het bedrijf staat te springen om cv-monteurs en kijkt daarbij ook naar zij-instromers. Maar het wachten op nieuwe professionals die eerst nog een tweejarige mbo-opleiding moeten volgen, stond een snelle aanwas in de weg. En de eigen korte opleiding met branchecertificaat had onvoldoende marktwaarde. Het concept van mbo-deelcertificaten bood uitkomst. Door één onderdeel van het mbo-kwalificatiedossier voor installatietechniek er uit te lichten, dat apart aan te bieden in een leer-werktraject van twee maanden en er een mbo deelcertificaat aan te verbinden, zijn nieuwe medewerkers in no time inzetbaar. Samen met Wij Techniek, ROC van Amsterdam en Vakschool Technische Installaties Amsterdam tuigde Bonarius een pilot op voor het certificaat Basisonderhoud aan toestellen werktuigkundige installaties. Die resulteerde al snel in een regulier opleidingstraject. Zij-instromers gaan twee dagen in de week naar school en lopen drie dagen mee met een ervaren monteur. Na twee maanden sluiten ze het traject af met een theorie- en praktijkexamen.
Van één kunstje naar allround
Bonarius was het eerste bedrijf waar medewerkers certificaten Basisonderhoud werktuigkundige installaties kregen uitgereikt door het ROC van Amsterdam. Een jaar later hebben ze via deze derde leerweg 37 zij-instromers aan boord. De nieuwe medewerkers doen in korte tijd veel kennis op, maar zijn na dit traject natuurlijk nog relatief beperkt in wat zij kunnen. ‘Maar het blijft niet bij de derde leerweg’, vertelt opleidingscoördinator en hybride vakdocent Arjen Binkhorst. ‘Na het behalen van het deelcertificaat, stromen ze allemaal door naar de volledige mbo-opleiding. Zodat we hen daarna breder kunnen inzetten en ze uiteindelijk hun eigen keuzes kunnen maken. Maar ook omdat iedereen die met gasverbrandingstoestellen werkt, binnen drie jaar een diploma installatietechniek moet hebben voor de CO-certificering. Bij de reguliere opleiding krijgen ze vervolgens vrijstelling voor het lesprogramma dat ze al gevolgd hebben.’
Via de derde leerweg haalde Bonarius 37 zij-instromers binnen
Iedereen wint
Omar Achellal is studiecoördinator bij het Team Elektro- en Installatietechniek van het ROC van Amsterdam. Samen met Bonarius en VTi stelde hij het lesprogramma vast voor het specifieke deelcertificaat. Hij is niet bang dat de deelcertificaten de interesse in de reguliere opleiding doen afnemen. ‘Ik denk juist dat we er meer studenten mee aantrekken. Door deelname aan een deelcertificaat zien zij-instromers nu snel of het vak wel of niet iets voor hen is. Bijna alle studenten maken het traject af en halen het certificaat. Als ze eenmaal één onderdeel op zak hebben, hebben ze de smaak vaak te pakken en gaan ze enthousiast door naar de volledige opleiding. We verliezen nu ook geen kandidaten meer die geen zin hebben om een half jaar te wachten op het volgende instroommoment bij het ROC en voor een andere branche kiezen. Iedereen wint hier. Bedrijven dringen sneller hun personeelstekort terug, zij-instromers kunnen proeven aan de installatietechniek en na twee maanden al zelfstandig aan het werk, en de consument ziet kortere wachttijden en krijgt aantoonbaar bekwame mensen over de vloer. Voor onszelf is het een goede manier van onderwijsvernieuwing; flexibel onderwijs dat past bij de behoeftes van bedrijven in de regio.’
Thomas Halderman, 27 jaar
‘Ik was binnenvaartmatroos en vaak lang van huis. Mijn sociale leven leed daaronder. Toen ik hoorde van het Bonarius-programma was ik meteen enthousiast: twee dagen in de week naar school, bij de eigen Bonarius Academy, en de rest van de week meelopen met een ervaren monteur. En binnen twee maanden kan je aan de slag als vakman. Echt een supersysteem! Je ziet in de praktijk wat je leert en je mag al snel sleutelen onder toezicht. Voor het examen moest ik onderhoud uitvoeren aan twee cv-ketels en theorievragen beantwoorden. Twee weken later ging ik al verder met de volledige opleiding Installatietechniek, niveau 2. Ik wil graag storingsmonteur worden en daarna verder leren voor technisch specialist, niveau 4. Alles bij elkaar ben ik dan wel tien jaar verder, maar ik ben dan ook vast van plan om hier te blijven. Geen dag is hetzelfde en als je inzet toont, kun je hier alle kanten op.’
Verantwoord solo
Na twee maanden al zelfstandig sleutelen aan ketels? Het lijkt wat overhaast. Maar zowel Binkhorst als Achellal vindt dat de zij-instromers voldoende onderricht zijn – zowel theoretisch als praktisch – om aan de slag te gaan na dit traject. Binkhorst: ‘Natuurlijk, het is wel beperkt wat je in twee maanden kan bijbrengen, maar we focussen hier echt alleen op het onderhouden van cv-ketels en ventilatie-installaties. Als je dat een paar keer hebt gezien, de theorie opneemt en in praktijklokalen al wat toestellen uit elkaar hebt gehaald, dan ben je een heel eind. Tijdens hun opleiding rijden en kijken de nieuwe medewerkers alleen maar mee met ervaren monteurs. Als ze het certificaat eenmaal gehaald hebben, bouwen we hun zelfstandige inzet langzaam op. Ze doen maar een paar klussen per dag en er is altijd een kwaliteitscontroleur die toezicht houdt. Ook na het behalen van het deelcertificaat blijven ze in de schoolbanken en bouwen ze kennis én ervaring verder uit. We blijven hen ondersteunen en bijschaven. Vaak stromen ze daarna door naar storingsmonteur, werkvoorbereider of naar de montagekant. De zij-instromers zijn vaak zo ambitieus en leergierig, dat ze nog jaren verder leren.’
95 procent blijvers
Omdat deze deelopleiding een derde leerweg betreft, wordt die niet bekostigd door het ministerie van OCW. Wel stelt het ministerie kwaliteitseisen aan het onderwijs en de examinering. De Inspectie van het Onderwijs ziet toe op de uitvoering daarvan. De kosten voor Bonarius zijn vrij fors zegt Binkhorst. ‘De zij-instromers zijn vanaf dag één in dienst maar de eerste twee maanden doen ze nog vrijwel niks. Alleen al aan salariskosten ben je zo 5.000 euro verder. En je zet ook nog eens docenten voor zo’n groep. Toch leveren deze opleidingstrajecten meer op dan ze kosten. Het tempo waarin we nu nieuwe, gekwalificeerde mensen kunnen inzetten, is hoog. Het zijn voor 95 procent blijvers en ze zijn ook nog eens enorm gemotiveerd. Dit concept heeft bovendien een aanzuigende werking op zij-instromers. Zodra ze horen van de mogelijkheid om in twee maanden tijd opgeleid te worden tot vakman, mét salaris, kiezen ze sneller voor de techniek.’
Rick Vukmirovic, 32 jaar
‘Ik heb elf jaar op Schiphol gewerkt als beveiliger, maar ik wilde heel graag iets met mijn handen doen. Via via kwam ik bij Bonarius terecht en ik kon daar meteen instromen in het deelcertificaat-programma. Na twee maanden slaagde ik voor het examen en kon ik solo gaan werken. Dat vond ik best spannend, maar het bedrijf en het ROC geloofden in mij, dus begon ik ook in mezelf te geloven. Het leukste van dit werk vind ik dat ik me nu echt nuttig maak. Als je onderhoud hebt gedaan, zijn mensen er weer gerust op dat alles goed werkt. Belangrijk vind ik ook dat er zo veel werk is in de techniek, dat ik hier een baan voor het leven heb. Ik ben heel goed begeleid door ervaren collega’s die het geduld weten op te brengen om iemand zonder technische achtergrond op sleeptouw te nemen en hun kennis willen overbrengen. Ik voelde me nooit een last. Het enige waar ik spijt van heb, is dat ik dit niet eerder heb gedaan.’
Voor groot en klein
Bonarius is een grote partij met een eigen academie, praktijkdocenten en -lokalen en getrainde werkbegeleiders. Maar ook kleinere bedrijven kunnen zij-instromers een deelcertificaat aanbieden. Achellal: ‘Grote en kleine installateurs hebben dezelfde uitdaging. Allemaal komen ze handjes tekort. Een bedrijf als Bonarius kan zelf een groep van acht studenten aanmelden, maar we kunnen ook samengestelde groepen van meerdere bedrijven laten starten. Het mag niet voorbehouden blijven aan de grote jongens. Ook een zij-instromer bij een klein bedrijf of een nieuwe zzp’er die snel bekwaam aan de slag wil maar net buiten een instroommoment van de reguliere opleiding valt, kan meedoen. Met hulp van partners of van Wij Techniek, voor het theorie- en praktijkonderwijs.’
Er komen meer deelcertificaten aan
Het blijft zeker niet bij alleen het deelcertificaat basisonderhoud aan cv- en ventilatietoestellen. De volgende deelcertificaten zijn al in de maak. Zo tuigt het Team Elektro- en Installatietechniek van het ROC van Amsterdam momenteel een deelcertificaat op voor de inbedrijfstelling van hybride warmtepompen. Achellal: ‘Op zich is van elk onderdeel van de reguliere opleiding een certificeerbare eenheid te maken. Afhankelijk van de behoeftes bij de bedrijven in de regio, gaan we er meerdere uitwerken. Daar zetten we veel vaart achter. Bedrijven als Breman, Feenstra, Bonarius en InstallatieWerk Noord-Holland zijn daar nauw bij betrokken. Ik vind dat heel mooi, die publiek-private samenwerking. Daardoor kunnen we iets moois opleveren waar iedereen baat bij heeft. In deze fase van de energietransitie heeft de branche dringend mensen nodig. Wij willen daar als ROC een steentje aan bijdragen, zodat we die transitie aan kunnen met zijn allen.’
Op dit moment zijn vijf mbo-modules installatietechniek gecertificeerd:
- Adviseren over energiebesparende maatregelen, mbo-niveau 4.
- Basisonderhoud aan toestellen werktuigkundige installaties, mbo-niveau 2.
- Optimaliseren van werktuigkundige installaties, mbo-niveau 3.
- Lokaliseren en inspecteren storingen in E-installaties, mbo-niveau 3.
- Eerste monteur (hybride) warmtepompen, mbo-niveau 3
De branche werkt er hard aan om het aantal certificeerbare eenheden (CE) snel uit te breiden. De eerste die er aan komt is de CE ‘Installeren en in bedrijfstellen van hybride warmtepompen’.
Tekst: Astrid Zoumpoulis
Fotografie: Bonarius
Meer weten over de nieuwste installatietechnieken en de laatste richtlijnen?
Meld u dan nu aan voor onze gratis tweewekelijkse nieuwsbrief.