EW11 cover 600
September 2019

Nieuw bouwconcept garandeert energieprestatie

Zes fabrikanten bundelen krachten in House Energy Optimum (HEO)

HEO1

In het nieuwe bouwconcept House Energy Optimum, kortweg HEO, bundelen zes fabrikanten van verwarmings-, ventilatie- en bouwproducten hun krachten. De samenwerking beoogt energiezuinig bouwen voor iedereen bereikbaar maken. Met HEO kan nieuwbouw efficiënter, goedkoper en vooral energetisch beter, stellen de initiatiefnemers. ‘Het concept is zo degelijk, dat we de energieprestatie kunnen garanderen.’

'Het ontwikkelen, ontwerpen en realiseren van gebouwen wordt steeds ingewikkelder. De energieprestatie-eisen worden almaar strenger en het aantal technieken in woningen neemt toe, ‘ vertelt Jourdain Martens van Develop Inc. Het bedrijf is gespecialiseerd in het ontwikkelen en vermarkten van integrale concepten en begeleidt de zes fabrikanten bij het in de markt zetten van het HEO-bouwconcept. De vraag naar toekomstbestendige woningen is er, constateert Martens. ‘Opdrachtgevers willen graag, maar zijn op zoek zijn naar heldere, allesomvattende oplossingen om in één klap toekomstbestendige woningen neer te zetten. Dat geldt niet alleen voor particulieren. Ook voor projectontwikkelaars en corporaties is het telkens weer een uitdaging om eisen en energieprestaties bij elkaar te brengen. Dat deel pakt HEO op’, licht hij toe. ‘Wij ontwerpen de woning niet zelf, maar zorgen er wél voor dat het ontwerp van de architect volledig wordt geëngineerd op zowel bouwkundig, energetisch als installatietechnisch gebied. De ontwikkelaars van de woningen ontvangen van ons alle resultaten voor onder andere energieprestatie, transmissieverliezen en bouwbesluitberekeningen. Daarmee weten zij exact hoe hun ontwerp presteert.

Technisch voorwerk

Het HEO-nieuwbouwconcept is ontwikkeld om voor corporaties, architecten en aannemers optimale EPC 0,4-, Beng- of Nom-woningen te realiseren. Centraal in het concept staat het principe van de pre-engineering. Hiermee is volgens Martens 85 procent van het technische voorwerk al verricht. ‘De resterende 15 procent wordt specifiek op het project ingericht op basis van de wensen, eisen en het architectonisch ontwerp. Daarmee behouden de ontwikkelaars van nieuwbouwplannen alle ontwerpvrijheid, maar zijn ze wél verzekerd zijn van een eindproduct waarin bouwfysica en installatietechniek perfect op elkaar aansluiten.’ Meestal wordt de verplichting om aardgasloos te bouwen als boosdoener van de hoge bouwkosten aangewezen. Volgens Martens is dit slechts ten dele waar. ‘Hoe energiezuiniger de woning, des te meer technieken er aan te pas komen. Dus ja, het proces voor ontwikkelaars, architecten, adviseurs en bouwers wordt complexer. Maar energiezuinige installaties komen nu eenmaal optimaal tot hun recht in een goed ontworpen en gebouwde woning met een hoogwaardige buitenschil. Het is dus belangrijk om dit ontwerpproces integraal te benaderen. In de praktijk zien we dat dit vaak gesegmenteerd plaatsvindt. Het ontwerp van de woningen wordt niet alleen in de VO-fase, maar zelfs ook nog daarna meermalen herzien. Hierdoor nemen de kosten toe en zijn de prestaties vaak slechter dan beoogd.’

Grondgebonden woningen

HEO richt zich vooralsnog op grondgebonden nieuwbouwwoningen. Het systeem kan worden ingepast in volledige systeembouw, maar ook in stapelbouw of gietbouw. Bij de pre-engineering is uitgegaan van een voorbeeldwoning, zoals die tegenwoordig wordt gebouwd. De architect heeft zelf de vrijheid om een ontwerp te maken. HEO helpt de architect vervolgens om het concept in te passen en de prestaties te borgen. ‘Het is een toekomstbestendig concept’, benadrukt Martens. ‘Niemand weet exact hoe onze energievoorziening er over tien of dertig jaar uitziet. Wie weet verwarmen we onze woning over een aantal jaar met een warmtepomp, maken we gebruik van biogas of kiezen we voor waterstofgas. Een ding weten we wél zeker, waar de energietransitie ook heen gaat, alles begint met het verminderen van de energievraag. Een geoptimaliseerde buitenschil, gecombineerd met slimme installatietechnieken zorgt ervoor dat de woningen relatief eenvoudig kunnen worden aangepast aan toekomstige oplossingen’. De gevels zijn geïsoleerd met de Kingspan Kooltherm K108-spouwplaat en het dak is voorzien van Unidek Aero-dakelementen. Er zijn drie energieambities om uit te kiezen: EPC 0,4, Beng en Nul-op-de-Meter. Omdat de thermische schil voor alle varianten gelijk is, kunnen woningen eenvoudig worden  op- of afgeschaald van EPC 0,4 naar Nom en omgekeerd. Opschaling is ook in de toekomst eenvoudig te realiseren zonder kostbare ingrepen.

HEO2

Samenwerkende partners

De partijen die binnen HEO samenwerken zijn Atag Verwarming, Duco Ventilation & Sun Control, Jaga, Kingspan Insulation, Kingspan Unidek en Ubbink. Het concept is, zo zeggen de initiatiefnemers, ontstaan vanuit de vraag van architecten, ontwikkelaars, corporaties en aannemers om nieuwbouwwoningen te laten voldoen aan Beng- en Nom-eisen. Uitgangspunt voor HEO was het vinden van het optimum tussen bouwkundige én installatietechnische maatregelen. In het uitgewerkte HEO-systeem zijn alle energiezuinige, bouwkundige (isolatie en luchtdichting) en installatietechnische (verwarming, koeling en ventilatie) maatregelen optimaal op elkaar afgestemd.

Upgraden

De flexibiliteit die HEO biedt om later op te schalen, geeft vooral partijen in de sociale huursector lucht. Corporaties die op dit moment moeten ontwikkelen met een bescheiden portemonnee, kunnen op een later moment woningen upgraden, zonder kostbare aanpassingen te verrichten. 'Het principe van pre-engineering en de integrale benadering leveren ook nog eens een substantiële kostenreductie', benadrukt Martens. ‘Het zorgt voor een betere ontwerp- en bouwkwaliteit en een proces dat sneller verloopt dan normaal. De besparing kan oplopen tot ruim 10 procent van de stichtingskosten. Voor het berekenen van de levensloopkosten hebben we gebruikgemaakt van het Rekenmodel voor de Economische Prestatie van Gebouwen. Dit model kijkt integraal naar de hypotheeklasten, energielasten, vervangingskosten, onderhoudskosten en kosten voor belastingen en verzekeringen. Met ons concept kan een Beng-woning worden gerealiseerd voor de prijs van een EPC 0,4-woning. Bij Nom-woningen kan de besparing zelfs oplopen tot 20.000 euro per woning.’ HEO is niet alleen op papier uitgewerkt. Vóór de lancering van het concept afgelopen voorjaar tijdens Building Holland 2019  zijn de proefwoningen getest in het laboratorium van Jaga. ‘En ook toekomstige projecten zullen we testen, voordat ze daadwerkelijk gebouwd worden’, zegt Martens. ‘Dan weten we aan de hand van praktijksituaties hoe de woning reageert op diverse situaties.’ Door vooraf uitvoerig te testen is het risico dat de energieprestatie niet wordt gehaald uitgesloten en is het mogelijk om verzekerde prestatiegarantie af te geven. HEO garandeert de energiebesparing en -opwekking tot maximaal tien jaar na de oplevering. Deze prestatiegarantie kan aantrekkelijk zijn voor aannemers die nu bij sommige klussen met de handen in het haar zitten om de kwaliteit te borgen. ‘Door uitvoerig te testen, de ontwerp- en bouwkwaliteit te laten borgen door een onafhankelijk bureau en de energiestromen tijdens bewoning te monitoren, kunnen we deze garantie afgeven’, verzekert Martens. ‘Daardoor durft een aannemer met een gerust hart bij zijn opdrachtgever te garanderen dat het project een succes wordt en verzekerbaar is.’

Comfort en gezondheid

Overigens willen de partijen vermijden dat de focus alleen op energie komt te liggen. Martens: ‘Doorgaans zien we dat het uitgangspunt bij woningbouw energie is. Het is ook prima dat de ambities zich daarop richten, maar vaak verliezen we daarbij de elementen comfort en gezondheid uit het oog. Daarom hebben we deze twee elementen ingebakken in het concept, zodat opdrachtgevers hier geen omkijken meer naar hebben.’

Drie ambitieniveaus, drie installatiesystemen

EPC 0,4
Qua installatietechnieken zijn de woningen wel verschillend. De EPC 0,4-variant beschikt standaard over een hr-ketel en een mechanisch ventilatiesysteem. Dit concept is vooral bedoeld om woningen  die al vergund zijn met een aardgasaansluiting toekomstbestendig uit te voeren. Wanneer de ontwikkelaar alsnog direct naar een all electric EPC 0,4-oplossing wil, dan is dat geen probleem. Zowel de hr-ketel als de warmtepomp zijn namelijk afkomstig van Atag Verwarming. De warmte wordt afgegeven door de radiatoren en convectoren van Jaga. De ventilatiesystemen en zonwering komen van Duco Ventilation & Sun Control. Het Duco-ventilatiesysteem wordt aangesloten op het Ubbink Air Excellent-luchtverdeelsysteem. Vanwege de hoogwaardige buitenschil zijn geen pv-panelen, zonnecollectoren of douche-wtw nodig bij de EPC 0,4-uitvoering.

Beng
Bij Beng kan worden gekozen uit twee basisvarianten, te weten Beng Hybride en Beng All Electric. De Beng Hybride-variant maakt gebruik van een hybride Atag-warmtepomp voor de verwarming en koeling van de woningen. Voor de tapwaterbereiding is een Atag hr-ketel voorzien. Ook het Beng Hybride-concept is in dit opzicht toepasbaar  voor woningen die al vergund zijn met een aardgasaansluiting, maar nog niet zijn uitgeëngineerd en gebouwd. Met het oog op comfort is de Beng Hybride-variant uitgerust met een mechanisch ventilatiesysteem van Duco met extra CO2-sensoren en geïntegreerde zonwering aan de zuidzijde. Zowel de EPC 0,4- als de Beng Hybride-variant zijn zo samengesteld dat de hr-ketel later zonder problemen vervangen kan worden door een systeem dat geen gebruik maakt van aardgas, zoals een warmtepomp. De Jaga-afgiftesystemen voor verwarming en koeling zijn hierop al afgestemd.

Nom
Het enige verschil tussen de concepten Beng All Electric en Nom zijn de additionele pv-panelen die nodig zijn bij Nom. Afhankelijk van de energie die een huishouden gebruikt zijn vijftien of meer pv-panelen nodig. Met zeventien pv-panelen voldoet de woning al aan de Nom-standaard in de koopsector. Tijdens de pre-engineering en de voorbereiding van de projecten zorgt HEO ervoor dat er voldoende dakvlak aanwezig is voor de opwekking van zonne-energie. Bij de HEO-voorbeeldwoning is er zelfs ruimte voor 21 pv-panelen naast de drie Atag-zonnecollectoren. Ruim voldoende voor grote gezinnen of bewoners die kiezen voor extra luxe.

Tekst: Mari van Lieshout
Fotografie: Industrie

Meer weten over de nieuwste installatietechnieken en de laatste richtlijnen?
Meld u dan nu aan voor onze gratis tweewekelijkse nieuwsbrief.