Mei 2023
Bijscholen door onderling van elkaar te leren
Micro Learning Communities helpen installatiebedrijven verder
Installatietechnische bedrijven opereren door de energietransitie meer dan ooit in de innovatieve voorhoede. Zij hebben een grote behoefte aan goed opgeleide technici met praktisch toepasbare kennis. Maar waar -kunnen hun huidige werknemers terecht om zich snel en doelgericht bij te scholen? Het NWO-project Gas erop! ontwikkelde zogenoemde micro Learning Communities om medewerkers extra skills mee te geven. Pactum Installatietechniek, Alferink Installatietechniek en Wassink Installatie deden ervaring op met deze nieuwe manier van bijscholen.
Het project Gas erop! wordt mede mogelijk gemaakt door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), Provincie Overijssel en Wij Techniek. Binnen dit project bundelen Universiteit Twente, Hogeschool Saxion, ROC van Twente en enkele mkb-installatiebedrijven hun krachten. Dat doen zij door het opzetten en toepassen van ‘micro Learning Communities (mLC’s). Doel: het ontwikkelen van de technische en sociale skills van hun medewerkers voor de energietransitie.
Werkomgeving ingericht als leeromgeving
Bas van Dongen van het NWO-project Gas erop! legt uit: ‘In deze mLC’s komen vakmensen van verschillende afdelingen in kleine groepen samen om te werken aan oplossingen voor concrete vraagstukken rondom de energietransitie, gesteund door een ervaren externe facilitator of procesbegeleider. Naast de eigen medewerkers nemen idealiter ook een inhoudelijk docent en een student aan de mLC deel. In de mLC wordt de werkomgeving van de deelnemers ingericht als leeromgeving, waar leren, werken en innoveren in elkaar versleuteld worden. Leren gebeurt daardoor min of meer vanzelf en onopgemerkt en beklijft ook beter. Met als bijkomend effect een verandering in leercultuur waar leren van en met elkaar centraal staat.’
Gekozen thema kent hoog praktisch gehalte
Door het gekozen thema dicht bij de invloedsfeer en dagelijkse werkzaamheden van de deelnemers te houden, groeit het enthousiasme om samen tot een werkbare oplossing te komen. Daardoor is de duurzame inbedding gegarandeerd. Van Dongen: ‘Deelnemers leren in een mLC van elkaar en staan open voor elkaars suggesties. Door een combinatie van een aantal micro-interventies betrek je de medewerkers met hoofd én hart en breng je in je technische bedrijf daadwerkelijk een transitie op gang.’ De kunst binnen een mLC is goed naar elkaar luisteren en niet direct conclusies trekken. Bas van Dongen: ‘Die houding is fundamenteel voor het welslagen ervan.’
‘De dagelijkse hiërarchie in de organisatie valt weg in een micro Learning Community’
Bottom up benadering wérkt
Bij de micro Learning Community Gas erop! is gekozen voor een bottom up benadering, dus vanaf de werkvloer. Deze manier van werken is nieuw voor installatiebedrijven. Van Dongen: ‘Als we het project uitleggen aan de mensen op de werkvloer van de installatiebedrijven, zien we dat ze het belang direct onderkennen, mee willen doen en uit zichzelf bijdragen aan hele mooie dingen. Je leert samenwerken met elkaar al gaat dat soms met horten en stoten. De rol van facilitator als verbinder hierin is heel belangrijk.’
'Altijd om je heen blijven kijken'
Laurens Grashof, directeur Alferink Installatietechniek, over zijn motivatie om zijn bedrijf mee te laten doen: ‘Ik heb een heilig geloof dat je altijd om je heen moet blijven kijken. Daar moet je tijd, geld en energie in willen investeren. Uiteindelijk komt dat op de lange termijn, links of rechts, wel weer terug. Niet in geld, maar wel in wijsheid en ideeën. Als directie vonden we het geen enkel probleem om de mLC in ons bedrijf volledig vrij te laten.’
De vrije hand geven geen probleem
Arjen Vels, DGA Pactum Installatietechniek, introduceerde het mLC-concept binnen Pactum na een gesprek met Bas van Dongen. ‘Ik wist dat dit een MKBidee-project is, en ik waardeerde het dat ik hiervoor gevraagd werd. De essentie van een mLC is dat je je medewerkers volledig hun gang laat gaan. Ik zie het nut ervan in om er als directie nu eens niet bij te zitten. Het is goed als je medewerkers volledig vrijuit kunnen brainstormen en handelen. Wat ook hielp, is dat we een gemotiveerde selectie van medewerkers bereid vonden om aan de mLC deel te nemen.’
Functie of positie valt weg in mLC
Rolf Hoenderboom is bedrijfskundig medewerker bij Alferink Installatietechniek. Zijn bedrijf deed in het kader van het project Innovatieve leerarrangementen voor de energietransitie mee met een mLC vanuit Gas erop! ‘Een aantrekkelijk facet van een mLC is dat iedereen binnen de mLC inhoudelijk betrokken raakt bij een bepaald proces, ongeacht je functie of positie in de organisatie.’ Jaap Westhuis is projectleider Elektrotechnische Installaties bij Alferink Installatietechniek: ‘Elke deelnemer is gelijkwaardig en elke inbreng wordt op waarde geschat. De dagelijkse hiërarchie in de organisatie valt weg in de mLC.’
De opdracht voor de mLC was om Alferink Installatietechniek aan te laten haken bij de zich razendsnel ontwikkelende digitale informatiestromen in de bouwkolom, zoals Bim-platformen, 3D-tekenen en meer. Hoenderboom: ‘Best een complexe uitdaging, want als je in een mLC met elkaar start, weet je de uitkomst nog niet. De weg naar de oplossing ga je samen vinden, met vallen en opstaan. Het einddoel hadden we wél voor ogen: aansluiten bij de digitalisering in de bouwkolom.’
‘De facilitator heeft de rol van smeerolie en stelt vragen vanuit onafhankelijke positie’
Rendement voor BBL-studenten verhogen
Pactum Installatietechniek nam deel aan dit project om het rendement van BBL-studenten die hun opleiding aan het ROC Aventus volgen, te verhogen. Hun mLC bestond uit praktijkopleider Berteld Klein Ovink en monteurs Danni Hagen en Mark Burema. Vanuit ROC Aventus namen twee studiecoaches deel. Klein Ovink: ‘Vanuit de Pactum-directie lag hier een duidelijke opdracht. We moesten de verstandhouding met ROC Aventus op het vlak van BBL-studenten beter stroomlijnen. We willen weten wie wat oppakt en waar we elkaar op kunnen aanspreken.’ Klein Ovink was bijvoorbeeld heel benieuwd wat de BBL-studenten op school precies leren, zodat Pactum daarop kan aansluiten in haar werkpraktijk. ‘Ik vind het heel belangrijk, en dat is de kern van de opdracht van onze mLC, dat de studenten binnen Pactum het werk doen en zaken leren die bij hun studie horen. Hier was de afgelopen jaren te veel onduidelijkheid over in de driehoek bedrijf-opleider-student.’
Het eerste resultaat is er. Klein Ovink: ‘Door de inzet van alle partijen in de mLC is het contact inmiddels verbeterd en ontvangt Pactum meer informatie over hoe het ervoor staat met de student die wij over de vloer hebben als BBL’er. Zo krijgt Pactum een signalering als zij een student op een bepaald vlak meer moeten ondersteunen. Ook kreeg ik een lijst van de lesboeken op alle niveaus van onze BBL-studenten. Heel nuttig om te weten wat onze BBL-leerlingen ongeveer aan het leren zijn op ROC Aventus. Dat is toch de winst van het gezamenlijk zoeken naar een oplossing binnen de mLC.‘
Lars Henning van Hogeschool Saxion nam aan de mLC bij Pactum deel in de rol van facilitator: ‘De facilitator heeft in de mLC de rol van smeerolie. Hij staat er wat verder vanaf en kan daardoor zaken makkelijker op tafel leggen zonder dat iedereen op z’n teentjes is getrapt. En hij kan vragen stellen vanuit een onafhankelijke positie zonder dat daar direct zware kritiek in doorklinkt.’
De drijfveer voor Wassink Installatie om mee te doen met een mLC was om samen met een woningbouwcorporatie een leverancier van cv-ketels te bewegen deze circulair te gaan produceren.
Wassink Installatie: mLC past bij circulariteitsbeleid
De drijfveer voor Wassink Installatie om mee te doen met een mLC was om samen met een woningbouwcorporatie een leverancier van cv-ketels te bewegen deze circulair te gaan produceren. Het duurzame doel was om bij onderhoud en service over te stappen van nieuwe onderdelen naar gereviseerde onderdelen. Hoe organiseer je dat binnen je bedrijf procesmatig en ook qua expeditie, administratie, logistiek en montage? Rob Tanck, Hoofd Bedrijfsbureau en MT-lid: ‘Circulariteit staat binnen het MT op de agenda. Naast de doelstelling om gereviseerde onderdelen toe te passen, is enthousiasmering van medewerkers ook een belangrijk item. Toen de mLC van Bas van Dongen voorbijkwam was het voor mij nog onduidelijk of de mLC en Saxion, als partner in Gas erop!, een bijdrage konden leveren aan deze doelstellingen.’
Ike de Vries is bij Wassink Installatie werkzaam als Assistent Contractbeheer: ‘Na dertig jaar ben ik behoorlijk technisch onderlegd, maar ervaring met een mLC had ik niet. Toch was ik direct positief toen ik vanuit mijn functie werd gevraagd ondersteuning te bieden aan de nieuwe mLC. Wat hierin meespeelde, is dat de opdracht van de mLC veel raakvlakken heeft met de afdeling waar ik werk.’
De Vries voelde zich direct aangetrokken tot de opdracht van de mLC: ‘Introduceer refurbished vervangingsonderdelen voor cv-installaties in plaats van nieuwe onderdelen’. ‘Alles waar ik aan kan bijdragen om de wegwerpindustrie tegen te gaan, daar werk ik graag aan mee. Ik zag dit als een kans om vanuit onze Serviceafdeling bij Wassink Installatie stappen te maken op het gebied van duurzaamheid. Maar dan wel zonder dat je concessies doet aan de garanties die de leveranciers van de onderdelen gaan geven.’
Tekst: Paul Spendel
Fotografie: Brusche, Pioneering en Wassink
Wil uw installatiebedrijf meer weten over Micro Learning Communities in de installatiebranche vanuit het project Gas erop!, neem dan contact op met Bas van Dongen via b.vandongen@pioneering.nl of 06 15475595.