November/December 2024

Duurzame soep van regenwater

Rainwater Wall als oplossing om wateraansluiting te ontzien

Michel Jansen produceert de lekkerste soepen en doet dat graag op duurzame wijze. Zo liggen er op het dak van zijn bedrijf Kleinstesoepfabriek 658 pv-panelen, waarmee hij maandelijks op de koop toe 5.000 euro op zijn elektriciteitsrekening bespaart. De 1.400.000 liter water die hij jaarlijks verbruikt, zou de ondernemer slechts 1.700 euro op jaarbasis kosten. Toch heeft hij gekozen om te investeren in de Rainwater Wall van Aqua-Aero Watersystems. ‘Gezuiverd regenwater proeft echt heel zacht, als een slok uit een bergbeek.’

Even meteen al een spoiler van jewelste: er komen heerlijke, ambachtelijk bereide biologische bouillons en soepen uit de Groningse Kleinstesoepfabriek, maar daar zit nu nog geen druppel regenwater in. Dat komt door een combinatie van nog niet helemaal goed werkende buizen en kleppen in de infrastructuur tussen de filtratietanks en de Rainwater Wall, en Nederlandse regelgeving die geen gelijke pas houdt met de modernste zuiveringstechnieken. Martijn Nitzsche, oprichter van Aqua-Aero WaterSystems en ontwikkelaar van de Rainwater Wall blijft zich daarover verwonderen. ‘In Vlaanderen is in twintig jaar een infrastructuur opgebouwd waar je u tegen zegt. Om de tuin te sproeien, wc te spoelen en auto te wassen zijn daar tienduizenden opslagtanks in de tuinen geïnstalleerd. Wij Nederlanders willen als waterland in de wereld vooroplopen met dammen en dijken, maar als het aankomt op innovatief gebruik van water, strompelen we echt achter de Belgen aan.’

Volume boven de grond

De Rainwater Wall is een lange, dunne en hoge tank waarin regenwater wordt opgeslagen afkomstig van nabijgelegen daken. De modulaire Rainwater Wall wordt op maat gemaakt, waarbij de breedte varieert van 0,8 tot 1,5 m en de hoogte van 0,8 tot ca 2,2 m. Ook de lengte van de regenmuur is flexibel te kiezen, van 3,7 tot circa 25 m. Plaatsing is idealiter naast blinde muren van panden, schuren, scholen en gebouwblokken. De tank kan ook worden gebruikt als afscheiding tussen percelen. Nitzsche is de eerste die erkent dat het opvangen van regenwater op zich niet revolutionair is: ‘Er zijn natuurlijk regentonnen en regenwaterputten. Maar stel nu dat je veel volume nodig hebt en niet de grond in kunt. Bijvoorbeeld op een bedrijventerrein waar veel kabels en riolering in de bodem liggen. De grootste Rainwater Walls kunnen per stuk tot 80 kubieke meter (80 duizend liter) regenwater bevatten. Ze zien er fraai uit en laten zich ook nog eens koppelen binnen allerlei toepassingen. Bijvoorbeeld om regenwaterafvoer af te koppelen van het riool of gedoseerd te laten infiltreren in de grond of het riool. En er zijn betere opties denkbaar dan opgevangen regenwater zomaar weer weg te laten stromen, want laten we niet vergeten: we hebben een probleem met drinkwatercapaciteit in Nederland. Het benutten van regenwater draagt bij aan de oplossing. In Vlaanderen voorziet regenwater inmiddels in 40 procent van de waterbehoefte.’

Aanscherping hemelwaterverordening

Nitzsche snapt heel goed dat potentiële klanten kijken naar de business case voor zijn Rainwater Wall. Hoewel water steeds vaker een schaars goed wordt, weet ook hij dat water op dit moment nog goedkoop is. Dat maakt de aanschaf van een Rainwater Wall-systeem niet direct een voor de hand liggende investering die zich makkelijk terugverdient. Als een ‘kale’ Rainwater Wall 5.000 euro kost, moet een (industriële) gebruiker bij een marktprijs van 2 euro per kubieke meter maar liefst zo’n 2.500 kubieke meter verbruiken om de investering goed te maken. Dus bij een jaarverbruik van 250 kubieke meter (250 duizend liter) duurt het tien jaar. Niet de meest rendabele investering, geeft Nitzsche toe. Maar een toenemend aantal gemeenten in Noord-Brabant en Limburg heeft inmiddels een aangescherpte hemelwaterverordering ingevoerd. Daarin staat dat bedrijven bij nieuwbouw zelf het regenwater moeten opvangen. Nitzsche: ‘Doen ze dat niet, dan wordt er geen bouwvergunning verstrekt. Een regenwateropslag is dan opeens geen kostenpost meer, maar een waardevolle investering om te mógen ondernemen.’

De grootste Rainwater Walls kunnen per stuk tot 80 duizend liter regenwater bevatten

Opstartproblemen

Terug naar het Groningse Leek, waar de Kleinstesoepfabriek staat. Inmiddels liggen de soepen van deze fabriek al in de schappen van ruim 2.000 kwaliteitswinkels in de Benelux en Duitsland. Alle ingrediënten zijn afkomstig uit biologische reststromen en de bereiding heeft de kleinst mogelijke ecologische voetafdruk. De Rainwater Wall moet daar nog verder aan gaan bijdragen. Met zo’n 60 kubieke meter capaciteit is het de grootste van Nederland tot nu toe. ‘Had ik toch maar wat beter opgelet tijdens natuurkunde vroeger op school’, verzucht eigenaar Michel Jansen lachend als hij vertelt over de opstartproblemen met de watermuur. ‘Herken je dat? Als je innoveert en dat je dan alle fouten maakt die gemaakt hadden kunnen worden? Op het gebied van de grondwatertanks en de filtratie ertussen zijn nogal wat dingen misgegaan. Het is allemaal bestaande techniek, maar in een nieuwe toepassing gaat het dan toch niet vanzelf. We gebruiken gemiddeld 7 kubieke meter leidingwater per dag, 2 kubieke meter in het product en 5 kubieke meter om schoon te maken. Het zou geweldig zijn om allereerst het regenwater als spoelwater in te zetten. En ook die 2 kuub regenwater in het product zou een prachtig einddoel zijn. Misschien ben ik een beetje gek om geld te steken in regenwateropvang waar ik nog niets mee verdien, maar ik hoop in de toekomst betere producten te maken. Want gewoon drinkwater heeft kalk als geleider, en kalk trekt de smaak eruit. Dus hoe neutraler mijn water, hoe meer smaakopbrengst in mijn product. Gezuiverd regenwater proeft echt heel zacht, als een slok uit een bergbeek.’

Er gaat een markt ontstaan

Nitzsche verwacht dat er voor 2027 in Nederland ook een landelijke hemelwaterverordening gaat komen, in aanvulling op de lokale maatregelen die van rechtswege onderdeel zijn van het omgevingsplan. ‘Er worden inmiddels allerlei expertgroepen in het leven geroepen die moeten uitzoeken hoe we het regenwater beter kunnen benutten. En terecht, want Nederland is gewoon aan het verdrogen. Er zijn al wel veel regenwateroplossingen op de markt, maar die leiden tot nu toe een noodlijdend bestaan omdat niemand op zuiver economische gronden in deze oplossingen gaat investeren. Maar dat verandert zodra de regelgeving is aangepast en de verplichting ontstaat.’
De komende tijd moeten bedrijven 20 procent minder water gaan gebruiken, zo staat te lezen in het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing dat in april van dit jaar verscheen. Vitens heeft de afgelopen drie jaar in het oosten van het land al vijftien keer een nieuwe bedrijfsmatige drinkwateraansluiting moeten weigeren. Dunea staat voor de opgave van honderdduizend woningaansluitingen maar heeft nog maar 3 procent capaciteit beschikbaar. ‘De kans is dus groot dat de installatiebranche zal moeten bijspringen om meer autonome regenwatervoorzieningen mogelijk te maken’, verwacht Nitzsche, die de komende jaren een flinke markt voor zijn product ziet ontstaan.

De tank is water- en luchtdicht

Aqua-Aero Watersystems zoekt de samenwerking met de installateur. ‘De Rainwater Wall plaatsen wij zelf, maar het is de installateur die zorgt voor de aansluiting op bedrijfssystemen zoals afwatering, elektra, sanitair, water en riool.’ De tank is waterdicht dankzij een kunststof liner aan de binnenkant van de stalen tank. Dat is een binnenzak waar op aanwijzing van de installateur of eindgebruiker de aan- en afvoeren precies op de juiste plaats worden aangebracht. Datzelfde geldt voor koppelingen en doorvoeren. Filtering van het water begint in de regenpijp waar grove delen uit het water worden verwijderd. Het zuiveringsproces mondt desgewenst uit in state of the art UF- en UV-filtering. De Rainwater Wall is volledig lichtdicht, waardoor in de tank geen algengroei kan optreden. Het advies is om het systeem eens per jaar schoon te spoelen.’ Voor adviserende installateurs heeft Nitzsche nog een goede tip. ‘De Nederlandse overheid, gemeenten en waterschappen bieden steeds vaker afkoppelings-, klimaat- en stimuleringssubsidies aan. Deze tegemoetkomingen verlagen de nettokosten van het Rainwater Wall-systeem aanzienlijk.’

Ramen wassen met gezuiverd regenwater

Sinds begin 2024 wordt de Rainwater Wall ook gedemonstreerd op The Green Village, het ‘openluchtlaboratorium’ op TU Delft Campus met een focus op de gebouwde omgeving. Het systeem beheert de opslag en inzet op basis van KNMI-weersverwachtingen. Online data geven aan wanneer hevige regenval waarschijnlijk is in de nabije toekomst. Op dat moment wordt een klep automatisch geopend om water uit de Rainwater Wall af te voeren naar het rioolsysteem dat op dat moment nog niet overbelast is. Zodra de verwachte hevige regenbui losbarst, kan het verse regenwater in de inmiddels lege Rainwater Wall worden opgeslagen. Naast de inzet als bewatering van het groen wordt ook geëxperimenteerd met hoogwaardige toepassingen, zoals als alternatief voor gedemineraliseerd water, kortweg ‘demiwater’. Dat is water dat onder meer glazenwassers met behulp van membraanfilters zuiveren, zodat de ramen zonder lappen streeploos opdrogen. Dat zuiveren kost echter veel energie en is relatief duur: waar drinkwater ongeveer 2 euro per kubieke meter kost, kost demiwater tussen de 10 tot 20 euro per kubieke meter. Uit een succesvolle proef op alle ramen op The Green Village bleek dat gefilterd regenwater een goedkoop, en vooral duurzaam alternatief biedt voor het ‘originele’ demiwater.

Tekst: Kerstin van Tiggelen
Fotografie: Aqua-Aero Watersystems

Meer weten over de nieuwste installatietechnieken en de laatste richtlijnen?
Meld u dan nu aan voor onze gratis tweewekelijkse nieuwsbrief.