EW11 cover 600
Augustus 2011

Eerst de BIM-ladder, dan aan de slag

EW_600x400Het oordeel is geveld. De bevindingen zijn na te lezen in het rapport.

Het toepassen van BIM is een verrijking voor installatiebedrijven, maar de kost gaat voor de baat uit. Voordat bedrijven er handigheid in hebben gekregen, moet er tijd en energie worden gestoken in het doorgronden van de materie. TNO kan daarbij helpen. Sinds kort bieden adviseurs de BIM-ladder aan, waarbij inzichtelijk wordt gemaakt hoe ver bedrijven zijn met de toepassing van BIM in een organisatie. Het oordeel is altijd eerlijk, maar soms ook confronterend.

TNO biedt de BIM-ladder sinds een ruim jaar aan. De service is, na een proefperiode van een jaar, in januari 2010 gepresenteerd. Bedrijven kunnen een gecertificeerd BIM-adviseur uitnodigen om de gang van zaken rond het onderwerp te beoordelen. De adviseur stelt een rapport op, waarin wordt aangeven welke vorderingen er zijn gemaakt op BIM-gebied.

Dat is niet een klus voor op een achternamiddag, want de definitie van BIM is niet glashelder. Het begrip ‘Bouw Informatie Model’ zingt al een paar jaar rond in de bouw- en installatiewereld, maar slechts weinig mensen kunnen onomwonden uitleggen wat het inhoudt. Op internet doen websites rond het onderwerp een poging: volgens hen wordt BIM toegepast als een bedrijf 2D- of 3D-geometrieaspecten van een object voor alle belanghebbenden op een logische plek in een actuele staat beschikbaar heeft.

Nu alleen nog de praktijk. Die is veelzijdig, stelt Léon van Berlo, productmanager van de BIM-ladder, een initiatief dat BIM meer bekendheid moeten geven. ‘Wat betreft BIM kan bij elk bedrijf wel iets worden verbeterd. Daarom laten we ook iemand van binnenuit in de organisatie kijken. Dat levert soms verrassende inzichten op.’

‘Sommige opdrachtgevers stellen bijvoorbeeld de eis van minimaal drie jaar ‘BIM-ervaring’, maar die eis dient vaak geen doel. Wij komen ook bedrijven tegen, die pas zijn begonnen en verder zijn dan hun collegabedrijf dat al vier jaar bezig zegt te zijn.’ De test biedt uitkomst.

Blinde vlek

Het onderzoek met de BIM-ladder is verkrijgbaar in twee uitvoeringen. Allereerst is er de ‘selfscan’, die ondernemers zelf via internet kunnen invullen. De uitkomst is een score, die aangeeft waar de meeste winst is te halen. Wie denkt dat BIM voor hem of haar inmiddels gesneden koek is, moet deze scan vooral invullen. Valt de uitslag onverhoopt tegen of is er behoefte aan een duidelijker en gespecificeerd oordeel, dan is er de ‘expertscan’. Hiervoor wordt de organisatie, of het aangegeven onderdeel, door een expert doorgelicht. Dit gebeurt, net als bij de selfscan, op vier gebieden. De vier hoofdgebieden: organisatie & cultuur, de situatie rond informatiestromen, processen en ICT-tools, met daarover nog eens zeven deelthema’s.

Een beeld van de deelgebieden wordt verkregen door het afnemen van interviews, het invullen van vragenlijsten en de bestudering van bouwmodellen en overlegstructuren. De inspectie begint bij de bedrijfsleiding. Aan leidinggevenden wordt gevraagd naar de motieven om BIM te integreren in de organisatie en hoeveel werk er al verricht is. Vervolgens wordt de bestuurskamer verlaten en gaat de adviseur de werkvloer op. Daar wordt allereerst gecontroleerd of alles wat gezegd is door de directie waar is en op welke manier dat wordt geconcretiseerd. Met werknemers wordt gesproken over samenwerking met directe collega’s, collega’s van andere afdelingen en andere bedrijven.

Ook de bezigheden van werknemers afzonderlijk worden onder de loep genomen: zo worden bijvoorbeeld bouwmodellen en communicatielijnen bestudeerd. Na zo’n vier uur is het onderzoek in het bedrijf klaar en wordt de score berekend. De resultaten worden uiteraard intern besproken. Als het resultaat volgens verwachting is, kan het bedrijf besluiten om de resultaten openbaar te maken. Er kan dus ook worden besloten de uitkomsten niet naar buiten te brengen. In veel gevallen heeft de BIM-adviseur dan nog veel zwakke plekken gezien. De experts die de keuring verrichten, zijn niet in dienst van TNO. Het onderzoeksinstituut bewaakt alleen de kwaliteit van de keuringen en de adviseurs.

Vooral op detailniveau kan de scan een ‘wake-up call’ zijn, zo hebben de ervaringen uit het eerste jaar duidelijk gemaakt. De gecertificeerde afnemer komt immers niet alleen checken of de pc’s op de zaak snel genoeg zijn om met 3D-software te werken; alle aspecten binnen een bedrijf moeten eraan geloven. Daarmee zegt een score voor de BIM-ladder ook iets over de organisatie zelf. ‘De experts die de scan uitvoeren, merken dat bedrijven vaak een blinde vlek hebben’, geeft Van Berlo aan. ‘Vaak zit het met de software wel goed, maar er moet ook op strategisch vlak worden gescoord, of andersom. Zwakke plekken die nog niet bekend waren, verschijnen opeens aan de oppervlakte.’

Selfscan op www.bimladder.nl
De online zelfscan is een beginnetje, maar ook niet meer dan dat. Productmanager Léon van Berlo van TNO: ‘Het is een inleiding op het onderwerp. Dat zien wij ook duidelijk aan de uitkomsten op de scan. Er worden behoorlijk wat sociaal wenselijke antwoorden gegeven. daaruit blijkt duidelijk dat veel mensen nog niet zo ver zijn met BIM als ze willen.’ De scan kan worden afgenomen op www.bimladder.nl. Op dezelfde site kunnen ook experts worden benaderd en staan vaakgestelde vragen rond het onderwerp.

Groeiproces

De directie van Viac Installatieadviseurs in Houten wilde eveneens aan de slag met BIM, zeker gezien de voordelen die het kan opleveren. De bedrijfsleiding vroeg tekenaar Mervyn Bodeving om zich te verdiepen in BIM. Bodeving wilde eigenlijk projectleider worden; een match was snel gemaakt. Hij werd gevraagd om bim te introduceren in het bedrijf.

Bodeving ontdekte al snel dat het hele bedrijf mee moest, anders ging het niet lukken. De BIM-ladder bleek een goed begin. Viac bleek op veel punten al klaar voor de toekomst, maar er waren ook enkele kanttekeningen. Met de uitkomst van de BIM-ladder had Bodeving een nulmeting en kon hij – langzaam, maar zeker – aan de slag. ‘Het hoeft niet in een keer, want het is een groeiproces. Wel moet binnen het bedrijf op alle niveaus de noodzaak duidelijk zijn om te veranderen.’ Jonge installateurs zijn in toenemende mate bezig met 3D en BIM. De komende jaren zal naar verwachting de installatiesector grotendeels overstappen van 2D naar 3D. Dat was voor TNO ook de reden om de BIM-ladder te ontwikkelen. ‘Wij denken dat de installatiesector alleen maar beter wordt van BIM’, stelt Van Berlo. ‘Het werken met BIM zorgt ervoor dat bedrijven zich moeten toeleggen op samenwerking en projectcoördinatie. De bouw- en installatiewereld is nu nog erg versnipperd. Met de toepassing van BIM komen bedrijven dichter bij elkaar. Het dwingt je kwaliteit te leveren, ook richting de andere partners in een bouwteam.’

BIM-roadshow

Van Berlo en Bodeving vinden dat grootschalige toepassing van BIM nu wel eens van de grond mag komen in de installatiesector. Tot nu toe bevindt de sector zich in de achterhoede, vindt Bodeving. ‘In het buitenland zijn ze al een stuk verder en wordt er veel vaker gewerkt met een geïntegreerde aanpak.’ Toch is het nog niet te laat. Zelfs een belabberde score van de BIM-scan hoeft niet het einde van de wereld te betekenen. ‘BIM is voor 85 procent een kwestie van bedrijfscultuur. Verander die en je bent al een heel eind op weg’, adviseert Bodeving.

Een goede gelegenheid om het onderwerp aan te pakken is een van de BIM Roadshows die Bodeving organiseert in samenwerking met npq Software. Deze leverancier heeft software voor 3D-modelling in het assortiment, die kan worden gedeeld met andere partners in de bouwkolom. De installatiesector toonde tot voor kort geen belangstelling, maar op de laatste BIM Roadshow kwamen zo’n zeventig installateurs af. Het was de eerste keer dat installateurs zich op zo’n grote schaal in de materie verdiepten.

Een goede tweede stap zou de BIM-scan zijn, die aangeeft waar de onontgonnen gebieden liggen binnen de onderneming. ‘Op de roadshow heb ik geadviseerd de scan af te nemen, zodat het duidelijk wordt waar het allemaal om gaat bij BIM.’
Voor een bedrag, variërend van enkele honderden euro’s tot boven de 1.000 euro, komt een adviseur langs voor een volledige scan.

Nederlandstalig pakket

Het advies aan bedrijven na de scan is om rustig de tijd te nemen voor het veranderingsproces, op weg naar werken met BIM. De tijd van afwachten is echter voorbij. ‘De omslag voltrekt zich waarschijnlijk binnen drie jaar. Dan gaat ook het MKB over op BIM, verwacht Bodeving. Softwareproducenten zijn bezig met een volledig Nederlandstalig pakket dat aan alle BIM-eisen tegemoet komt. Hoe meer interesse, des te sneller de ontwikkelingen zullen gaan. ‘Dan kunnen alle onderdelen in het bouwproces worden geïntegreerd in een pakket. Alles is nu in principe al beschikbaar,  maar nog niet in het Nederlands. Dat geeft nu nog nadelen, maar het zal snel genoeg veranderen.’ 

Tekst en fotografie: Lennert Hut