November 2011
Elektrotechniek en ICT raken verder verweven
Bij de opening van de Beurs Elektrotechniek op 3 oktober was het direct al behoorlijk druk.
De recent gehouden Beurs elektrotechniek 2011 in de Utrechtse Jaarbeurs heeft zichzelf opnieuw weten te overtreffen. De happening zelf kende een apotheose met het hoogste aantal exposanten sinds 2001, daarnaast wist de beurs wederom de actualiteit op het gebied van industriële elektronica, meet-, regel- en bedieningsapparatuur optimaal in kaart te brengen. Domotica, duurzaamheid en verdere verwevenheid tussen elektrotechniek en ICT waren drie van de grotere thema’s.
Ontwikkelingen in de verschillende deelgebieden volgen elkaar snel op. Razendsnel zelfs. De Beurs Elektrotechniek 2011 wist de trends op een inzichtelijke manier duidelijk te maken door verschillende thema’s, zoals licht en domotica, als kapstok voor de beursindeling te gebruiken. De jubileumeditie van de twintig jaar jonge beurs kende in de vorm van een centraal duurzaamheidtopic een van de belangrijkste aandachtspunten, die ook was terug te vinden in de titel van het evenement: ‘Duurzaam contact@Elektrotechniek’.
Duurzaamheid kreeg direct al aandacht bij de opening van de vakbeurs, waarbij studenten, scholieren en het bedrijfsleven gezamenlijk zorgden voor een feestelijke ambiance. Zo waren er tijdens de opening verschillende initiatieven te zien, ontwikkeld voor en door studenten en scholieren. Zo trok de elektrische sportwagen Tesla veel aandacht, net als de windturbineauto Spirit of Amsterdam en het mobiele experimenteercentrum Technobiel.
De windturbineauto Spirit of Amsterdam is bedacht en ontwikkeld door studenten van de Hogeschool van Amsterdam. Deze auto wordt aangedreven door een windturbine en kan met windenergie zelf tegen diezelfde wind in rijden. Het futuristische voertuig is opgebouwd uit onder andere een windturbine, een koepel van een zweefvliegtuig en de versnellingsbak van een crossmotor. De Spirit of Amsterdam was de prestigieuze winnaar van de Internationale Wind Turbine Race 2010 in Denemarken.
Het mobiele experimenteercentrum Technobiel telt twee etages. Deze rondrijdende experimenteerruimte laat leerlingen van de basis- en middelbare school op allerlei manieren proeven van techniek. Op de eerste etage is te zien hoe een transportband functioneert en hoe vliegtuigjes kunnen vliegen met licht. De tweede verdieping bestaat uit een experimenteerzone.
Branchevereniging Uneto-vni toonde met een ‘augmented reality’-demo een blik op de installateur van de toekomst.
Domotica
Wat op een actuele E-beurs natuurlijk niet mag ontbreken, is domotica in al zijn verschijningsvormen. Ook dat onderwerp werd op een aantrekkelijke manier uitgewerkt aan de hand van een speciale looproute langs verschillende leveranciers van domoticaproducten. Het managen van lokaal opgewekte energie (smart grids) en de opkomst van duurzame energiebronnen, zoals zonne- en windenergie, maakten verder net zo goed duidelijk dat de elektrotechniek een turbulente ontwikkeling doormaakt.
Domoticaleveranciers Klemko en Teletask lieten in hun assortiment zien dat domoticaoplossingen en -systemen niet overdreven duur hoeven te zijn. ‘Voor een gemiddelde woning, zeg zo’n 300.000 euro, kun je voor 5.000 euro al klaar zijn,’ vertelde Paul Markesteijn, accountmanager bij Klemko. ‘Als je deze investering legt naast de investeringen die sowieso meestal moeten worden gedaan, denk aan dimmers en temperatuurregelaars in de woning, dan ben je voor wat meer geld in één keer klaar. En je hebt gelijk veel van je wooncomfort geregeld. Bovendien leiden deze investeringen op den duur ook tot besparingen op het vlak van energiegebruik.’
Ook de vergrijzing van de samenleving is koren op de molen van de domoticaaanbieders. Op de beurs waren er allerlei toepassingen voorhanden die zorg op afstand een nieuwe impuls moeten geven. Dat domoticasystemen nieuwe oplossingen bieden in een zorgomgeving, zowel voor een thuissituatie als bij instellingen, kende allerlei vormen van aandacht.
Een eigen zorgrobot in huis? Dat is nog verre toekomst, maar dat mensen er op den duur zo’n elektronisch aangestuurd maatje bij krijgen, valt zeker niet uit te sluiten. In dat scenario valt te denken aan bijvoorbeeld een robot die alleenstaande ouderen nauwkeurig in de peiling houdt. Aan de hand van tevoren geprogrammeerde parameters, zoals hartslag of ademhaling, kan de robot bepalen eerst nog even een opbeurend praatje met de oudere te houden of toch gelijk contact op te nemen met de hulpinstanties. Op dit moment worden er onderdelen van dergelijke ontwikkelingen al wel toegepast. Denk bijvoorbeeld aan een camera in een verzorgingstehuis die controleert of iedereen voldoende eet en drinkt. Mocht dat niet het geval zijn, dan volgt er een seintje richting het verplegend personeel.
Energiegebruik
De kans dat de aandacht voor energiegebruik verdere doorbraak van domotica zal forceren is niet gering, zo meldde Peter Brils, projectleider energy van Smart Homes. ‘Reken maar uit wat apparatuur of verlichting op jaarbasis kost als je deze stand-by laat staan, of als er geen gebruik van wordt gemaakt. Denk aan verlichting die aan blijft of telefoons die op de oplaadpunten staan. Als we uitgaan van gemiddeld tien grotendeels ongebruikte adapters per huishouden en we gaan uit van zes miljoen huishoudens, dan zouden we ongeveer 1.800.000 kWh op jaarbasis kunnen besparen; goed voor een kleine krachtcentrale per jaar.’
Om consumenten en huishoudens meer bewust te maken van overtollig energiegebruik kunnen aanbieders hun heil zoeken bij persuasieve techniek. In gewoon Nederlands: verleidende technieken. In dit verband heeft dat van doen met oplossingen die in domoticasystemen worden geïntegreerd om mensen meer met hun neus op de feiten te drukken. Grafieken om het energiegebruik te monitoren komen niet aan bij consumenten, zo is gebleken uit onderzoek. Grafieken leiden doorgaans onherroepelijk tot aandachtsverslapping. Het gebruik van avatars daarentegen, die op interfaces worden getoond en van mimiek veranderen als het energiegebruik toeneemt, blijkt veel meer effect te sorteren. Peter Brils: ‘Als de ogen van zo’n avatar minder neutraal kijken, is dat een signaal dat het energiegebruik moet worden aangepast. En dat blijkt wel degelijk te werken. Mensen worden dan extra gestimuleerd om hun energiegebruik bij te stellen.’
Smart grids
Brils ziet verdere toepassing van smart grids eerder binnen de woning dan daarbuiten. Tot aan de voordeur zal voorlopig nog de energienetwerkbeheerder niet te veel op individuele wensen kunnen ingaan. ‘We hebben in elk geval te maken met veel uiteenlopende standaarden. Alleen al in Europa zijn er circa zesduizend. Daarbij moet natuurlijk ook worden gemeld dat KNX-techniek op steeds meer enthousiasme mag rekenen. In Duitsland zie je op wijkniveau al wel smart grids. Dit zijn dan groepen van rond de 35 huizen, die selfsupporting zijn in hun energiehuishouding. Een mooi voorbeeld is Texel Energie, dat samen met Capgemini ernaar streeft het hele eiland in de eigen energiebehoefte te laten voorzien.’
Binnen de woning is het toepassen van slimme netwerken makkelijker. Via een eigen communicatie-interface in de meterkast, de pc of de smartphone moet het in de toekomst mogelijk worden zelf het energiegebruik aan te sturen. Het systeem kan daarbij zijn gebaseerd op verschillende parameters, waaronder bijvoorbeeld de actuele energieprijs. Op basis daarvan kan de gebruiker de beslissing nemen een grote energiegebruiker wel of niet aan te zetten. Zonnepanelen kunnen prima dienen als bron voor een smart grid. Wel kan de storingsgevoeligheid van zonnepanelen de noodzaak met zich meebrengen een andere techniek toe te passen. Dat werd op de beurs op het Solar-paviljoen ook onderstreept door Vacon. Voor een sportschool bijvoorbeeld, die werkt met cardioapparatuur, kan het vervelend zijn als deze apparatuur niet altijd betrouwbare resultaten laat zien. ‘Bij het converteren van energie naar het net kunnen storingen voorkomen,’ zo lichtte Wim Vander Kuylen toe, technical sales engineer van Vacon. ‘Hoe groter je vermogen is, hoe groter de kans op storing. Door extra filters in te bouwen, kunnen niet-gewenste signalen worden buitengesloten.’
Innovation awards 2011
Geen beurs zonder awards. Ook op de 2011-editie kwam een onderscheiding voorbij in de vorm van de Etop Innovation Awards, die in samenwerking met brancheorganisatie Fedet werden uitgereikt voor de beste innovaties op het gebied van elektrotechniek. De jury-eer viel ten deel aan een ledverlichtingsarmatuur dat is bedoeld voor de openbare ruimte. Het product is getooid met de titel Norled Polaris / HBI Serie 200 Polaris en komt uit de koker van een intensieve samenwerking tussen twee marktpartijen, namelijk Spaapen Handelsmaatschappij en hbi Bisscheroux. ‘Bij de totstandkoming van het winnende product is sprake van een intensieve samenwerking tussen marktpartijen.
Dat heeft geresulteerd in een intelligent doordacht, functioneel ontwerp dat internationaal en praktisch toepasbaar is. Functionaliteit en vormgeving gaan in een natuurlijke ‘symbiose’ samen. De vormgeving ondersteunt hierbij de functie,’ aldus de jury.
Wat het product vooral ook aantrekkelijk maakt, is dat met het low-level van de Polaris, brandend op slechts 20 procent van de beschikbare capaciteit, energie kan worden bespaard zonder in te leveren op een gevoel van veiligheid. De armatuur verbruikt in deze stand slechts 2,5 W, terwijl hiermee ook de levensduur van de led’s toeneemt. De jury: ‘Bij de uitvoering van het batterijcompartiment is sprake van een goed doordacht, functioneel ontwerp. De verschillende lenzen voor galerijen en entrees maken het product breed toepasbaar. Dit product heeft naar de mening van de jury een goede industriële vormgeving. Bestellen en ophangen. De low energy-stand is waardevol.’
De publieksprijs ging naar het Dekra Led Keurmerk. Voor deze prijs konden bezoekers bij hun registratie stemmen op een van de zeven genomineerden. Het testprogramma voor het Dekra Led Keurmerk zorgt ervoor dat afnemers van ledverlichting zich kunnen onderscheiden door een onafhankelijk keurmerk. Bert Zoetbrood, managing director van de Dekra Certification Group: ‘We zijn erg verheugd met het winnen van de publieksprijs. Vertegenwoordigers uit de elektrotechnische branche, waaronder fabrikanten, distributeurs en installateurs, geven hiermee het belang aan van dit keurmerk in de markt. We hebben het keurmerk ontwikkeld mede op verzoek van de verlichtingsindustrie, zodat fabrikanten die hoge kwaliteit nastreven zich met hun producten kunnen onderscheiden.’
Tekst: Hugo Schrameijer
Fotografie: Industrie