Februari 2024
Grondstof tot nadenken
De energietransitie is in volle gang: we zijn we nu zelfs kampioen zonnepanelenleggers en warmtepompplaatsers. Dat is natuurlijk goed nieuws. Hoe sneller we minder afhankelijk worden van fossiele brandstoffen met de daarbij gepaarde CO2-uitstoot, hoe beter. Ondanks dat er partijen zijn die het liefst alle klimaatmaatregelen door de shredder gehaald zien worden, is er alle reden om dit succes te vieren.
Ik ben dol op feestjes, maar toch wil ik even de muziek uitzetten en de microfoon pakken. Want er is wel een keerzijde aan dit feestje van de energietransitie. Al die mooie installaties die wij installeren bestaan uit materialen. De grondstoffen voor die materialen groeien hier niet op onze vlakke polderakkers. Was het maar waar.
Het overgrote deel van de grondstoffen komt uit China en andere verre oorden. Behalve dat de grondstoffen van ver komen, zijn ze vaak ook nog zeldzaam. Het winnen of delven ervan gaat moeizaam en kost veel energie. En naast het milieu gaat het vaak ook nog ten koste van de arbeidsomstandigheden van de personen die het zware werk moeten doen, om maar niet te spreken over strafkampen waar zonnepanelen worden geproduceerd.
De landen waar de zeldzame grondstoffen voor de energietransitie zitten, beseffen dat zij een strategische positie hebben. Veel vraag, beperkt aanbod, overheden die de grondstoffen als inzet gebruiken voor hun eigen interne of geopolitieke gewin. Kortom, een wat minder smakelijke cocktail van factoren die garant staat voor problemen in de toekomst.
Als de leiders van Nederland en de EU dit verhaal aanhoren op het feestje waar ze net lekker aan het dansen waren, zullen ze tegen elkaar zeggen dat dit bekende kost is. Daarom zijn er grondstoffenakkoorden, is er een Europees plan dat kijkt of we zelf niet tot winning van bepaalde grondstoffen kunnen komen en denken we aan het omwoelen van de zeebodem met alle gevolgen van dien. Ze kijken nog even bedenkelijk en vragen dan of de muziek alsjeblieft gewoon weer aankan.
Ik leg de microfoon neer en onderken dat ook ik niet een directe oplossing heb. Natuurlijk moeten we veel meer inzetten op het veiligstellen en opnieuw gebruiken van de grondstoffen uit oude installaties. Natuurlijk moet de overheid veel meer inzetten op het belasten van CO2-uitstoot, in plaats van het belasten op arbeid, wat het repareren zo duur maakt. Maar ook dit is niet binnen nu en een paar jaar opgelost. Omdat ik het ook niet precies weet, dans ik wel verder op het feestje ter ere van de energietransitie. Ik vraag mij alleen wel af hoe erg de kater is als ik morgen weer wakker word.