EW04 Omslag 600
Januari 2011

Inspectiesignaal rookgasafvoerkanalen moet ongelukken voorkomen

EW-600x400Een centrale ventilator op het dak zorgt voor afzuiging.

In de gemeente Kerkrade is eind 2009 aan het licht gekomen dat bij een appartementencomplex uit 1985 de leidingen van het collectieve ventilatie- en rookgasafvoersysteem waren doorgeroest. TNO heeft vervolgens in opdracht van de VROM-inspectie onderzoek uitgevoerd waaruit blijkt dat deze corrosie wordt veroorzaakt door condensatie van waterdamp op de leidingwand door te grote afkoeling van de leiding in de schacht. in het inspectiekanaal zet de VROM-inspectie de problemen uiteen en beschrijft de inspectiedienst de aanpak om deze te voorkomen.

In de middenhoogbouw is van 1970 tot 1995 een sys­teem van centrale, mechanische ventilatie in combina­tie met rookgasafvoer toegepast (mvs­systeem). De af­voerkanalen werden daarbij veelal van gespiraliseerde, verzinkte metalen buizen gemaakt. Deze afvoersystemen zijn destijds ontworpen voor conventionele cv-ketels waarvan de rookgassen een hoge temperatuur hebben. Een centrale ventilator op het dak zuigt de rookgassen en de ventilatielucht af. Bij een storing van deze ventilator schakelt de ingebouwde beveiliging alle cv-­ketels uit.

Corrosie

Bij een lage buitentemperatuur kan de centrale af­ voerleiding te  veel  afkoelen en condenseert water­damp uit de rookgassen op de leidingwand. Dit ver­oorzaakt corrosie van de leidingen, waardoor op den duur gaten in de leidingen vallen. In dat geval wordt de afvoer van verbrandingsgassen verstoord en werkt de ventilatie van de woningen minder. Er kan een on­volledige verbranding ontstaan waarbij koolmonoxide wordt gevormd. De mogelijkheid bestaat vervolgens dat de rookgassen en koolmonoxide in de woningen terechtkomen. Dit kan leiden tot gezondheidsklach­ten, en in het ernstigste geval dodelijke gevolgen door koolmonoxidevergiftiging.

Bijkomend risico is dat na herhaalde storingen of bij ondeskundige ketelvervanging vaak de oorspronke­lijke beveiliging wordt verwijderd of niet meer wordt aangesloten. Bij storing van de centrale afzuigven­tilator blijven de cv-­ketels dan doordraaien, terwijl de rookgassen  niet meer worden afgezogen. Ook bij niet­-aangetaste kanalen is er het gevaar dat de rook­gassen via de afvoerkanalen in andere, op het systeem aangesloten woningen terechtkomen.

EW--600x400Corrosie in de leidingen van het collectieve ventilatie- en rookgasafvoersysteem leidt tot gevaarlijke situaties voor bewoners.

Ketelvervanging

Het ontwerp van het mvs-­systeem was gebaseerd op de aansluiting van cv­-ketels zonder  ventilator, hier mag geen ander type ketel op worden aangesloten. Ketels met een ventilator, zoals alle hr-­ en veel vr-­ke­tels, kunnen via het gemeenschappelijk afvoersysteem hun verbrandingsgassen in andere woningen drukken. Van vr­-ketels zonder ventilator bevatten de rookgassen meer vocht, waardoor de aantasting van de leidin­gen nog sneller optreedt. Bij vervanging van een oude cv-­ketel moet in deze gevallen ook het afvoersysteem worden gerenoveerd. Er moeten aparte corrosiebe­stendige rookgasafvoerkanalen worden aangebracht, dit zijn vaak kosten waar geen rekening mee is ge­houden en dit wordt daardoor vaak niet uitgevoerd. Indien een ander type ketel op dit mvs­systeem wordt aangesloten, wordt niet aan de voorschriften van het ‘Besluit gastoestellen’ en het Bouwbesluit voldaan.

Waar kan het voorkomen

Installateurs moeten alert zijn op de hierboven gesi­gnaleerde  problematiek met mvs-­systemen.  In prin­cipe komen deze afvoersystemen in heel Nederland voor, maar vooral in de middenhoogbouw (drie  tot vijf bouwlagen) uit de bouwperiode 1970–1995. mvs­-systemen zijn aan de buitenkant van het gebouw te herkennen aan de ventilatoropbouw op het dak met luchtinlaatroosters aan de zijkant of direct er naast op het dak.

Is zo’n systeem aanwezig, dan moet dit inwendig wor­ den geïnspecteerd. Lastig daarbij is dat de leidingen meestal in de  bouwkundige constructie zijn wegge­werkt. En omdat de aansluitleiding vanaf de ketel tot de metalen afvoerleiding vaak uit aluminium bestaat, wordt de kapotte leiding niet gemakkelijk opgemerkt. Wordt na het verwijderen van deze korte aluminium leiding aantasting van de metalen buis aangetroffen, dan moet het kanaal verder worden geïnspecteerd, bij­ voorbeeld met video. Vaak kan een groot deel van de inspectie ook vanaf het dak plaatsvinden. De conditie van het afvoersysteem moet worden bepaald volgens bijlage A van npr 3378­45, 2008.

Tevens moet worden vastgesteld dat de beveiliging van de centrale afzuigventilator op alle cv­ketels is aangesloten. Is dit niet het geval, of zijn er defecten of afwijkingen, dan moet worden ingegrepen. Een stookverbod kan daarbij de ultieme maatregel zijn. De beste en goedkoopste oplossing is aanpassing van het afvoersysteem en vervanging van alle ketels in een enkele keer. Betrek de vervanging van eventueel nog aanwezige open geisers hierbij en vervang de oude ketels door gesloten hr­ketels. De ventilatielucht en de rookgassen moeten gescheiden worden afgevoerd, de rookgasafvoer kan als gemeenschappelijke leiding of als individuele leiding worden uitgevoerd. Ook aan de dakkap moeten de nodige aanpassingen plaatsvinden.

Regelgeving en verantwoordelijkheden

De installaties zijn destijds gebouwd volgens nen 1078 (uitgave 1987 en 1976). Het Bouwbesluit uit 2003 stelt eisen aan de aanvoer van verbrandingslucht en de afvoer van rookgassen. Installaties die aan de npr 3378 voldoen, de praktijkrichtlijn voor gasinstallaties die is vernieuwd in april 2008, worden geacht aan de eisen van het Bouwbesluit te voldoen.

Voor wijzigingen van niet-­ingrijpende aard, zoals de vervanging van oude cv-­ketels door gelijksoortige, of het repareren van het  bestaande rookgasafvoersys­teem, gelden de Bouwbesluiteisen voor bestaande bouw en is npr 3378, deel 45 van toepassing.

Voor wijzigingen van ingrijpende aard, zoals vervan­ging van niet­condenserende cv­-ketels door hr-­ketels met gelijktijdige vervanging van het rookgasafvoersys­teem gelden de Bouwbesluiteisen voor nieuwbouw en is npr 3378, deel 22 t/m 44, 60 en 61, van toepassing.

Meer informatie
Het Inspectiesignaal is geplaatst op www.vrominspectie.nl, hier is ook het TNO-­rapport ‘Onderzoek en advies over ge­combineerd rookgasafvoer­ en ventilatiesysteem in case Kerkrade, nr. 034­APD­2010­00327’ te vinden. ’