Door de steeds gunstigere prijs, de ontwikkeling van nieuwere batterijen en de wens om plaatselijk energieopwekking en -vraag op elkaar af te stemmen, wordt verwacht dat er steeds meer batterij-energieopslagsystemen zullen worden toegepast. Werkzaamheden aan of nabij deze systemen heeft echter bijzondere risico’s. Als aanvulling op Nen 3140 ‘Bedrijfsvoering van elektrische installaties’ (deel laagspanning), is daarom Nen 4288 ontwikkeld. Deze norm stelt eisen aan de veiligheid, de bediening en de prestaties van een batterij-energieopslagsysteem, kortweg Beos genoemd. Nen 4288 is van toepassing op elk Beos met een vermogen groter dan 25 kWh. Meerdere accucellen in serie en parallel, zoals toegepast in een Beos, kunnen behoorlijk wat energie opslaan. Maar als in het systeem kortsluiting ontstaat, dan komt deze energie in een fractie van een seconde vrij. De energierijke vlambogen die daarbij kunnen ontstaan zijn gevaarlijk. Ook het vrijkomen van gevaarlijke stoffen is een risico. De norm richt zich dan ook op het voorkomen van gevaarlijke situaties door eisen te stellen aan het systeem, het werken hieraan, waarschuwingspictogrammen, documentatie en de beheerorganisatie.

Het systeem

Volgens Arbobesluit, bepaling 3.5, is werken aan elektrische installaties onder spanning verboden. De uitzondering hierop is zelden van toepassing. Deze uitzondering luidt: ‘De dringende noodzaak moet worden aangetoond, een uitdrukkelijke opdracht moet zijn verstrekt, de installatie moet geschikt zijn om onder spanning te werken en de medewerker moet voor de werkzaamheden onder spanning bevoegd zijn gesteld en geoutilleerd’. Om werken aan een Beos mogelijk te maken, moet (een zo groot mogelijk gedeelte) van het systeem zijn veilig te stellen, bijvoorbeeld de schakel- en verdeelinrichting in het systeem en de verbindingen naar andere AC- en DC-systemen. Nen 3140, bepaling 6.2, beschrijft hiertoe de vijf essentiële eisen: scheiden (van alle actieve delen), beveiligen tegen opnieuw inschakelen, controleren op spanningsloosheid, aarden en kortsluiten en actieve delen afschermen. Echter, bij het werken aan de batterijconfiguraties is dit onmogelijk. De Arbowet en Nen 3140, bepaling 6.3, stellen dat medewerkers die hieraan werkzaamheden onder spanning verrichten (en wellicht in een Atex-zone) specifiek moeten worden getraind en geoutilleerd voor het werken aan deze systemen. Dit vereist dus een specifiek opleidingsprogramma gericht op (werkzaamheden in) het systeem om incidenten te voorkomen.

Waarschuwingssymbolen

Bij een Beos moet de leverancier veiligheidsinformatie verstrekken. Dit geeft de beheerder, de gebruiker, de monteur en eventuele hulpverleners informatie over de wijze waarop moet worden gehandeld. De technische kenmerken van het Beos en de gevaren moeten kenbaar worden gemaakt op het typeplaatje. Een specifiek pictogram waarschuwt de gebruiker.

Organisatie

Het Arbobesluit, bepaling 3.4, stelt eisen aan het beheer van de elektrische installatie. Zo is het verplicht dat de installatie zodanig is ingericht, aangelegd en wordt onderhouden en gekenmerkt, dat een veilig gebruik van elektriciteit zo goed mogelijk is geregeld. Ook moeten schema’s, tekeningen en overige informatie actueel en voorhanden zijn. Dit geldt ook voor het Beos. Om dit te waarborgen moet het Beos worden beheerd door een installatieverantwoordelijke (Nen 3140, bepaling 4.3). Omdat bij een calamiteit de brandweer op de hoogte moet zijn van de specifieke gevaren, moet de veiligheidsregio worden ingelicht zodat een adequaat aanvalsplan kan worden opgesteld. De nieuwe PGS-richtlijn (publicatiereeks gevaarlijke stoffen) geldt bijvoorbeeld ook voor lithium-ion batterijen.