In het Arbobesluit, artikel 3.5, staat dat elektrotechnische werkzaamheden die gevaren kunnen opleveren alleen mogen worden verricht door werknemers die hiervoor voldoende zijn onderricht en bevoegd zijn gesteld.

In NEN 3140, bepaling 4.2, zijn deze eisen verder uitgewerkt. Hierin staat vermeld dat alle personen die zijn betrokken bij werkzaamheden aan, met of nabij elektrische installaties of elektrische arbeidsmiddelen, moeten worden geïnstrueerd. De instructie moet betrekking hebben op de werkzaamheden en zijn gebaseerd op de veiligheidsrisico's, -eisen, -regels en de bedrijfsvoorschriften. Het is dus wettelijk verplicht de medewerkers te instrueren zodat ze werkzaamheden – waartoe ze zijn bevoegd – op een veilige manier uitvoeren.

Het werkpakket binnen onze sector is echter enorm breed. 'De' NEN 3140-training bestaat daarom ook niet. Een NEN 3140-training of instructie moet zijn afgestemd op de specifieke werkzaamheden waarbij sprake is of kan zijn van een elektriciteitsrisico. Zo heeft een inspecteur van elektrische installaties in een chemische plant met andere risico's te maken dan een heftruckchauffeur die bevoegd is de accu in zijn voertuig te vervangen.

Aanwijzing

In het Arbobesluit staat ook beschreven dat medewerkers bevoegd moeten worden gesteld voor de werkzaamheden met het elektriciteitsgevaar. Het aanwijsbeleid vormt de manier om aan deze wettelijke verlichting te voldoen. Een aanwijzing is een document waarin taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van medewerkers zijn vastgelegd. Leidinggevenden weten op basis van de aanwijzing hun bevoegdheden en verantwoordelijkheden en de taken die daarbij horen.

Een andere verplichting vormt wellicht de klant. In de meeste aanbestedingen en zakelijke overeenkomsten staat vermeld dat de werkzaamheden volgens NEN 3140 moeten worden uitgevoerd. Dit benadrukt de verplichting tot een aanwijsbeleid en de daaruit voorkomende verplichtingen, zoals de periodieke instructie.

Passende instructie

'De' NEN 3140-training bestaat dus niet. De verplichting is een passende instructie gebaseerd op het werkgebied. Dat werkgebied staat als het goed is beschreven op de aanwijzing.

Enkele voorbeelden:

•  Een medewerker die bevoegd is om zelfstandig installaties veilig te stellen moet de procedure hiertoe beheersen, de juiste hulpmiddelen, zoals een duspol, en borgingsmiddelen ter beschikking moeten hebben.

•  Een andere medewerker wordt aangewezen als Installatieverantwoordelijke. In het aanwijsbeleid moet worden vastgelegd voor welke installaties en /of arbeidsmiddelen de persoon verantwoordelijk is en welke taken daarbij horen.

In een NEN 3140-instructie Installatieverantwoordelijke, wordt behandeld wat het beheer van elektrische installaties en arbeidsmiddelen omvat. Onderwerpen hierin zijn: beheerplannen, inspecties, inspectierapporten enzovoort.

In NEN 3140, bijlage D, staan vragen waarmee de persoon die de aanwijzing opstelt, kan toetsen welke medewerker welke taken kan en mag verrichten en welke taken en bevoegdheden hij krijgt. In bijlage D4 staat vervolgens welke aspecten op een aanwijzing moeten worden vermeld.

Periodiek

Als zich een ernstig elektriciteitsincident voordoet in een bedrijf moeten de andere medewerkers binnen de organisatie, waarvoor dit relevant is, worden geïnstrueerd over het incident en hoe dit in het vervolg kan worden voorkomen. Deze instructie moet volgens NEN 3140 binnen een jaar na het incident gebeuren.

NEN 3140, bijlage E, vormt een informatieve bijlage waarmee de termijn tussen twee instructies kan worden bepaald. In het algemeen gebeurt dit door, of in samenspraak met de werk- verantwoordelijke. Voor een elektromonteur in dienst bij een installatiebedrijf ligt deze termijn gemiddeld op zo'n 2,5 jaar.

Duidelijk

Uit het aanwijsbeleid moet duidelijk kunnen worden opgemaakt welke werkzaamheden, verantwoordelijkheden en bevoegdheden de verschillende medewerkers hebben binnen een organisatie. Een NEN 3140-training moet aansluiten bij dit beleid. Hulpmiddelen, zoals gereedschappen en PBM's die nodig zijn om het werk te verrichten, moeten beschikbaar zijn.

Tekst: Anton Kerkhofs