Tabel 1. Bepalen criteria inspectietermijn. Kies bij elke overweging de relevante keuzemogelijkheid, tel vervolgens de vier gekozen getallen op die staan vermeld in de rechterkolom. In tabel 2 kan hiermee de inspectietermijn worden afgelezen.

Tabel 2. Termijn tussen twee opeenvolgende inspecties.

Aanschaf

De installatieverantwoordelijke moet elektrische arbeidsmiddelen (laten) inkopen die zijn afgestemd op de gebruikers en de omgevingsinvloeden waar ze worden toegepast, en voorzien zijn van de juiste hulpmiddelen. Elektrische arbeidsmiddelen moeten voldoen aan de Warenwet en het Warenwetbesluit ‘elektrisch materieel’. In deze wet is onder andere bepaald dat elk elektrisch arbeidsmiddel dat te koop is, moet zijn voorzien van een CE-markering (niet het China Export-logo), een Nederlandstalige veiligheidsinstructie, een gebruikershandleiding in het Nederlands of Engels en een verklaring van overeenstemming van de fabrikant (of importeur voor producten van buiten de EU). Hiermee verklaart de fabrikant of importeur dat het product voldoet aan de Europese richtlijnen. Op basis van deze handleiding kan de installatieverantwoordelijke bepalen of het arbeidsmiddel past bij het beoogde gebruik binnen de onderneming. De praktijk op de Nederlandse markt is dat er ook arbeidsmiddelen te koop zijn die niet aan deze wettelijke eisen voldoen. Let wel, als daarmee een incident gebeurt, kan iSZW sancties opleggen. Het draait immers om de vraag of de werkgever een passend veilig arbeidsmiddel beschikbaar heeft gesteld aan zijn medewerker, en niet of een leverancier een onveilig of niet passend (bij het werk) arbeidsmiddel op de markt heeft gebracht. Zeker niet alle arbeidsmiddelen die te koop zijn, zijn dus passend en veilig bij het beoogde gebruik.

Inspectiefrequentie

Volgens onderstaande tabel, afgeleid uit Nen 3140, bijlage K, kan de installatieverantwoordelijke de inspectietermijn bepalen. In handleidingen van arbeidsmiddelen en in certificeringsregelingen, zoals VCA, kunnen afwijkende termijnen worden beschreven.

Inspecteren

In Nen 3140, bepaling 5.102, staat beschreven hoe de inspectie van elektrische arbeidsmiddelen moet worden uitgevoerd. Grote elektrische arbeidsmiddelen moeten worden geïnspecteerd als een elektrische installatie volgens bepaling 5.101. Dit omvat (veel) meer metingen en vereist een grotere deskundigheid.

Waar gaat het soms mis?

• Men inspecteert alleen de elektrisch handgereedschappen met een stekker en verzuimt andere elektrische arbeidsmiddelen te inspecteren, zoals kantoorapparatuur, keukenapparatuur, werkplaatsmachines en productiemachines.
• Sommige controleurs voeren een visuele controle uit, plaatsen daarna de stekker in de PAT-tester en ‘zappen’ dan door totdat het apparaat ‘OK’ weergeeft, zonder zich de eerste vraag te stellen: ‘is dit een passend en veilig arbeidsmiddel voor de medewerkers op de werklocatie?’
• Metingen worden niet verricht zoals Nen 3140 dat beschrijft. Fouten zijn bijvoorbeeld:
  • een isolatiemeting wordt standaard met een beproevingsspanning van 500 VDC gedaan, terwijl Nen 3140 een beproevingsspanning voorschrijft  > U_n (500 VDC kan schade veroorzaken),
  • de meetprobe wordt niet op een metalen deel van een klasse II-behuizing gehouden bij de isolatiemeting, waardoor de PAT-tester bij een klasse II-toestel altijd een hoge isolatieweerstand meet en een foutief oordeel kan geven,
  • de maximale weerstand van de beschermingsleiding staat standaard op 0,3 W geprogrammeerd, waardoor lange haspels onterecht worden afgekeurd. Bij langere beschermingsleidingen is een hogere weerstand toelaatbaar (in de actuele Nen 3140+A3 staat een nieuwe tabel de maximale weerstand gebaseerd op de lengte en doorsnede van de beschermingsleiding),
  • er wordt zowel een isolatieweerstand als een lekstroommeting gedaan, terwijl de norm ‘of’ voorschrijft,
  • er vindt een nietszeggende functietest plaats (die erg gevaarlijk kan zijn, zoals bij een plotseling ronddraaiende slijptol),
  • bij het meten van de weerstand van de beschermingsleiding wordt een te hoge waarde gemeten die lijdt tot afkeur, omdat de verbinding op het metalen gestel niet deugdelijk is gemaakt.

Op eenvoudige 230 V elektrische arbeidsmiddelen hoeven in de praktijk slechts geen, een of twee eenvoudige metingen te worden gedaan. Inspecteren is het beoordelen of een elektrisch arbeidsmiddel in het kader van de Arbo-wetgeving veilig is in het gebruik voor de medewerkers. De installatieverantwoordelijke (of bij gebrek hieraan de werkgever) moet op de werkplek kunnen aantonen aan iSZW dat het arbeidsmiddel passend, veilig en goedgekeurd is. Moderne mogelijkheden hiertoe zijn digitale app’s. Uiteraard een sticker met daarop de vermelding ‘goedgekeurd tot’ of een register of uitdraai van een keuringsrapport volstaat ook.

Tekst: Anton Kerkhofs
Fotografie: Industrie