April 2012

Zorgaanbieder Omring zet domotica in voor dementerenden

Op thuismarkt België is Niko een van de grotere spelers op het gebied van huisautomatisering. Niko Projects Nederland, de in Vaassen gevestigde dochter, heeft kortgeleden in Obdam haar eerste project binnen de zorg opgeleverd. Het is een belangrijke stap van de nieuwkomer in haar streven een onderscheidende rol op de Nederlandse markt te spelen.

Het zorgproject in Obdam is opgeleverd, maar het werk voor het zorgcentrum Snijdersveld zit er nog niet op, voegt Joris Teulings, accountmanager van Niko Projects Nederland, er onmiddellijk aan toe. ‘Sommige functionaliteiten zijn nog niet toegevoegd, andere hebben nog enige finetuning nodig. Maar dat is inherent aan dergelijke projecten, zeker als je maatwerk wilt leveren. Eenmaal opgestart loop je altijd tegen zaken aan die niet zijn beschreven. En dat is ook goed, want anders zou je in de uitvoering niet openstaan voor voortschrijdend inzicht.’

Teulings heeft het over het concept ‘bloom’, dat Niko Projects Nederland onlangs bij de Noord-Hollandse zorgaanbieder Omring heeft afgerond. In het nieuwbouwproject ‘Snijdersveld’ in Obdam heeft het bedrijf het woningautomatiseringssysteem voor vier groepswoningen geleverd. In het centrum wonen 24 dementerende bewoners, verdeeld over vier verschillende wooneenheden die elk dezelfde indeling en woningautomatisering hebben. Zo heeft elke woongroep een gezamenlijke keuken en woonkamer. Voor de vier woningen is er een gezamenlijk rook- en snoezelruimte aanwezig. Verder zijn er per woongroep twee badkamers, een was- en droogruimte en toiletten. Niko Projects Nederland heeft elke leefruimte van de woongroepen van een bloom-station en bloom-talk voorzien, waardoor de bewoners vanuit elke denkbare ruimte binnen het zorgcentrum met de verpleging en de aangesloten domoticasystemen kunnen communiceren.

Elektronisch zorgdossier

Een belangrijk punt waarop bloom zich van andere systemen onderscheidt, is de volledige integratie met het elektronisch zorgdossier. Dat maakt vooral de registratie van zorgbehoeften en -handelingen een stuk eenvoudiger en efficiënter. In dit opzicht kan de toepassing van bloom een mogelijk antwoord zijn op de kritiek van zorgverleners dat zij tegenwoordig meer bezig zijn met registreren dan met het feitelijk verlenen van zorg.

‘Niet alle technische systemen die Omring graag geïnstalleerd wilde hebben, bestonden al’, vertelt Loraine Besseling, projectleider bij Omring. ‘Niko Projects Nederland was bereid tegemoet te komen in de ontwikkeling en implementatie van deze nieuwe techniek. Het solide ontwerp en de betrouwbaarheid van het systeem waren voor ons belangrijke argumenten. Het bedieningsgemak hebben we ook zwaar laten meewegen. En dan is er natuurlijk de mogelijkheid om het zorgregistratiesysteem te koppelen met de administratie. Dat zal naar onze verwachting tot een lastenverlichting voor de medewerkers leiden.’

In het domoticasysteem zijn onder meer functionaliteiten opgenomen als toegangscontrole, deurvideo (intercom), personenalarmering en vooraf ingestelde scenario’s, zoals uit-bed-melding en een plasroute. In dat laatste geval wordt de bewoner met lichtjes de weg gewezen naar het toilet. De verpleegoproepen binnen Snijdersveld worden afgehandeld via Dect-techniek, waardoor er snel en direct kan worden gereageerd.

Uitwisselbaar

Hoe uitwisselbaar is de techniek van Niko Projects Nederland met de systemen van andere aanbieders? Wat zijn de consequenties als de samenwerking tussen leverancier, installateur en zorgaanbieder – om wat voor reden dan ook – niet wil lukken? Zit het bestuur van Omring dan met de handen in het haar of kan eenvoudig worden overgestapt naar een andere leverancier van huisautomatisering?

Teulings: ‘Bloom maakt gebruik van een Lon-bus. Alle componenten zijn vrij op de markt verkrijgbaar. We werken met open standaarden. Natuurlijk bestaat de installatie ook uit een aantal specifieke Niko-onderdelen. Dan heb ik het vooral over de software. We leiden partners op voor de installatie van onze systemen. Als we straks een uitgebreid netwerk van leveranciers hebben, zijn de klanten vrij in de keuze van hun installateur. Aan de andere kant had het – zeker in dit project – grote voordelen dat wij als leverancier met de opdrachtgever aan tafel zaten. Juist daar waar maatwerkoplossingen zijn vereist, moet een opdrachtgever in overleg treden met de leverancier. En dat kon omdat onze projectleiders al aanwezig waren.’ Volgens Teulings onderscheidt zijn bedrijf zich tevens van de concurrentie door wat de leverancier aanduidt als ‘gedistribueerde intelligentie’. ‘Elke kamer kan in de software een eigen profiel krijgen. De specifieke zorgbehoefte van de bewoners in een ruimte ligt vast in de software van die betreffende ruimte. Het systeem is niet afhankelijk van een server die ergens centraal staat opgesteld. Als de server uitvalt, moet het profiel van die ruimte nog steeds hetzelfde zijn als voor de uitval van de server. Bij ons komt de informatie dan altijd gewoon op het bloom-station binnen.’

Het bloom-station is eigenlijk het hart van het systeem. Een aantal knoppen is vrij programmeerbaar, bijvoorbeeld voor het bedienen van de zonwering en verlichting. De kenmerkende draaiknop kan als oproepknop of dimmer fungeren, maar ook als alarmknop. Omring heeft gekozen voor een aparte (rode) alarmknop naast het bloom-station. Op de display zou ook informatie uit het digitale personendossier kunnen worden getoond (zie kader). Deze koppeling is nog niet gebruikelijk in de zorg en in Snijdersveld ook nog niet tot stand gebracht. Maar feitelijk is het bloom-station er nu al op voorbereid dat verzorgend personeel via een tag informatie kan opvragen en handelingen mag registreren. Voor de bewoners is ‘het kastje aan de wand’ gewoon een apparaat waarmee het licht en de zonwering worden geregeld.

Optioneel heeft Niko Projects ook nog bloom-talk voor aan de wand. Het is een aparte unit naast het bloom-station. Niko heeft voor deze oplossing gekozen omdat hiermee een betere geluidverbinding binnen een straal van 15 m mogelijk is. De unit is ook wat groter dan het gemiddelde apparaatje van concurrerende aanbieders.

ZORGREGISTRATIE EN ZORGDOSSIER KOPPELEN
Het bloom-concept maakt het technisch mogelijk dat verzorgers – als zij daarvoor geautoriseerd zijn – na aanmelding met hun persoonlijke tag via bloom-stations toegang krijgen tot informatie over de betreffende bewoner. Omring heeft deze optie niet in het systeem van Snijdersveld opgenomen. Met bloom kan het verzorgend personeel in principe een overzicht oproepen van alle acties die nog nodig zijn. Medicatie-, zorg- en algemene taken kunnen in de bewonerskamer worden geregi- streerd en automatisch gelogd in het zorgdossier. De achterliggende programmatuur van bloom wordt vervolgens meteen aan de aanwezige zorgregistratiesoftware gekoppeld. ’

Weinig schijven

Zorgaanbieder Omring geeft er trouwens de voorkeur aan rechtstreeks met de leverancier te communiceren. Besseling: ‘De specifieke functionaliteiten die wij toegevoegd willen zien, willen we over zo weinig mogelijk schijven realiseren. Als wij op een slaapkamer een uit-bedmelding of een plasroute willen realiseren, moeten we dat meteen met de leverancier kunnen regelen. De meldingen willen we op de Dect-toestellen ontvangen, maar we willen ook dat het verzorgend personeel op hetzelfde toestel een brandmelding kan ontvangen of een melding dat er iemand aan de voordeur staat.’

Besseling noemt nog een ander voorbeeld waaruit blijk dat leveranciers niet een pasklaar antwoord heb- ben op specifieke vragen vanuit de zorg: ‘Zo willen wij dat de Dect-toestellen in roulatie kunnen worden gebruikt. We hebben verschillende woongroepen. We willen dan ook dat onze verzorgers op één toestel niet alleen meldingen van de eigen afdeling kunnen ontvangen. Als een collega van een andere woongroep de oproep even niet kan beantwoorden, dan moet dat ook kunnen. De medewerkers moeten ook – als ze zelf geen gehoor aan de oproep kunnen geven – onmiddellijk assistentie van een collega kunnen vragen. Het is voortdurend vanuit beide partijen ontdekken welke oplossingen er voor bepaalde hulpvragen zijn. Bij maatwerk heb je geen kant-en-klare oplossingen.’

Voortschrijdend inzicht

De komende tijd moet het systeem zich in de praktijk verder ontwikkelen. Maar, zo erkennen beide partijen, dat hoort bij domotica in de zorg. Systemen worden beter en efficiënter op basis van voortschrijdend inzicht en het voortdurend zoeken naar de meest ideale oplossing. Zo wil Omring bijvoorbeeld graag dat de verlichting wordt gestuurd wanneer de oudere niet zelfstandig de lichtschakelaar kan bedienen. In dat geval moet vanuit de bewegingsmelders de oriëntatieverlichting moeten worden aangestuurd.

Besseling: ‘We staan bij dit soort functies voortdurend stil bij de privacy van onze bewoners. Domotica mag er niet toe leiden dat we ongewild ingrijpen op de privésfeer van de bewoners. Voor je het weet neemt het zorgsysteem de regie van de bewoners over. Dat mag niet gebeuren. Wanneer er bijvoorbeeld een ongebruikelijk hard geluid in de kamer is, zou het systeem dat kunnen oppakken en de verzorging alarmeren, maar daarmee kom je dus ook aan de privacy. Zo’n functie zullen we pas toevoegen als de arts en de familie de toestemming daarvoor aan het zorgdossier hebben toegevoegd. Voor de ene bewoner is het wel nodig, voor een ander niet. En dan blijven we er met ons systeem ook vanaf. We hanteren een zorgvuldig protocol waar medische specialisten en familie bij worden betrokken. Dat geldt ook voor de uit-bedmelding. De melding komt via bewegingssensoren alleen bij het verzorgend personeel terecht als de arts heeft geconstateerd dat iemand valgevaarlijk is.’

Lastig

Het domoticaproject is opgeleverd, althans formeel. Maar Omring heeft nog wel enkele grotere en kleinere wensen om het systeem volledig toe te spitsen op het gebruik en de zorgvraag in Snijdersveld. Zo blijkt het bijzonder lastig te zijn om een goede uit-bedmelding tot stand te brengen. Er zijn verschillende kleine oplossingen, van een bedmat tot bewegingssensoren en of camerabewaking, maar op geen van die systemen durft het personeel van Snijdersveld volledig te vertrouwen. Wie een 100 procent werkende oplossing heeft, mag zich melden. Ook Niko Projects is geïnteresseerd om met een partner of leverancier in contact te komen om een nog hogere betrouwbaarheid van de oplossing te komen.