EW11 cover 600
Januari 2022

Polderdak houdt regenwater vast tot komst nieuwe stortbui

Opvallend werk

70 01

De afgelopen zomers zijn we vaker geteisterd door stortregens, buien waarbij binnen een uur meer dan 25 millimeter neerslag valt. Ondergelopen straten en kelders zijn het gevolg, doordat rioleringen de grote hoeveelheden water niet meer kunnen verwerken. Het Polderdak kan dit helpen voorkomen door het water tijdelijk vast te houden. Dat zorgt voor minder wateroverlast en verlaagt bovendien de koellast van een gebouw.

Groene daken worden in Nederland, op bescheiden schaal, al decennia toegepast. Polderdaken zijn betrekkelijk nieuw. Het is een concept dat in 2013 door De Dakdokters is bedacht. Friso Klapwijk, een van de oprichters van het bedrijf ziet de zwarte bitumendaken als de verteerde rokerslongen van de stad. Zijn bedrijf heeft als missie de stedelijke omgeving weer gezond te maken met water en groen. Door de laag water en planten die het Polderdak over de onderconstructie legt, ontstaat een schaduwlaag die ervoor zorgt dat het gebouw een stuk minder warm wordt. Het Polderdak vangt niet alleen regenwater op, maar zorgt er ook voor dat minder water in het riool verdwijnt. ‘We gaan op een hele rare manier met regenwater om,’ zegt Klapwijk. ‘Regenwater is essentieel voor al het leven, maar zodra het regent in de stad weten we niet hoe snel we dat water in een buis moeten afvoeren. Meer dan 50 procent van het verharde oppervlak in de dichtbebouwde delen van de stad bestaat uit plat dak. Al die kubieke meters regenwater die op die daken vallen moeten allemaal door een beperkt aantal regenpijpen.’

Klimaatadaptief bouwen

Maar het tij lijkt gekeerd. Nu we steeds vaker de overlast ervaren van de klimaatverandering is het besef dat we klimaatadaptief moeten bouwen bij de meeste architecten wel doorgedrongen. Zo zijn in de omgeving van de Amsterdamse Zuidas inmiddels vele tienduizenden vierkante meters daken ‘ingepolderd’. Bij het Polderdak wordt onder de groene laag een extra laag gecreëerd om regenwater vast te houden. Onder de laag vegetatie zit een laag kratjes met een hoge holle ruimte, die al het water van regenbuien vasthoudt. Dit water wordt soms voor irrigatie aangewend, maar veelal gecontroleerd afgevoerd voordat er weer een regenbui aankomt. Hierdoor wordt de belasting op het riool verminderd tijdens een extreme regenbui. De afvoer van het overtollige water van het Polderdak is voorzien van een besturingssysteem dat gekoppeld is aan de weersverwachting. ‘De software maakt gebruik van de weersvoorspellingen van een meteorologische dienst en stuurt op basis daarvan een klepmechanisme aan,’ vertelt Klapwijk. ‘Je wilt regenwater niet onnodig lozen, maar ook niet te lang vasthouden. Als er bijvoorbeeld over drie uur een hoosbui wordt verwacht zet de software de klep alvast open. Het Polderdak is gedimensioneerd op de capaciteit van de regenwaterafvoeren en het riool. De software houdt ook een vinger aan de pols als het dreigt te gaan vriezen. Wanneer strenge vorst wordt voorspeld, is het zinvol om de klep alvast te openen, omdat bij te veel ijs op het dak de belasting te hoog kan worden.’

70 02

Dakconstructie

In Nederland zijn platte daken over het algemeen berekend op een belasting van 1 kN per m2, als die voorzien is van een grindlaag. Het pakket waaruit het Polderdak is samengesteld is doorgaans zwaarder dan een ‘gewoon’ platdaksysteem en moet bovendien nog water kunnen vastgehouden. Bij het toepassen van een Polderdak zijn dan ook doorgaans extra constructieve maatregelen vereist.
Een tot de verbeelding sprekende toepassing van het Polderdak zal straks te vinden zijn op het appartementencomplex Linck in Den Haag. Het gebouw met 77 luxe appartementen rondom een groot atrium moet als schoolvoorbeeld voor klimaatadaptief bouwen gaan gelden. In de kratten onder het groene dak kan zo’n 53 kubieke meter water worden opgeslagen. Het bassin dat onder de groenlaag ontstaat biedt verkoeling in het gebouw en zorgt daarmee voor een aanzienlijke verlaging van de koellast. Een computergestuurd irrigatiesysteem besproeit straks het groen op het Polderdak zelf en de beplanting in het atrium; althans zolang de watervoorraad strekt. Want na een wekenlange periode van droogte, kan ook de inhoud van de waterberging tekortschieten.
‘Zo langzamerhand is de vastgoedsector er van doordrongen geraakt dat niet alleen natuur, maar ook klimaatadaptie een vast onderdeel moet worden van onze manier van bouwen’, zegt Klapwijk. Overigens blijkt uit onderzoek van Deloitte Real Estate dat dergelijke groene maatregelen niet alleen maar geld kosten, ze komen ook de vastgoedwaarde ten goede. ‘Dat is een opsteker, voor de hele branche’, vindt Klapwijk. ‘Ik ben wars van greenwashing: van roepen dat je zo groen en duurzaam bent, alleen omdat dat zo lekker klinkt. Maar als je verschillende duurzaamheidsprincipes op een goede manier aan elkaar koppelt, kun je echt duurzaam en klimaatadaptief bouwen. Dan wordt het meer dan een obligaat vinkje.’

Tekst: Mari van Lieshout
Fotografie: Dakdokters