Juni 2021
Samen de cirkel rondmaken voor elektrakabel
Groothandels die blijven zitten met onverkoopbare kabelrestanten en installateurs die niet weten wat ze moeten met oude elektrakabels uit gebouwen. Hergebruik van kabels voor eenzelfde toepassing is verboden, dus vaak worden ze maar weggegooid. Gelukkig wordt er nu ketenbreed nagedacht over het circulair maken van elektrakabels.
Installateurs kopen hun nieuwe kabelmateriaal bij de groothandel. Dat kan op maat, zodat er geen haspels blijven liggen met meters ongebruikte kabel. Maar op maat leveren betekent ook dat er bij de groothandel restlengtes kabel over blijven. ‘Het gaat dan om stukken van onder de tien meter; die zijn niet meer te verkopen’, aldus Eddy van Leeuwen van Technische Unie (TU). ‘We verzamelen deze kabelrestanten om te worden ‘verschroot’ tot snippers. De opkopers die dat voor ons doen, betalen ons voor het koper of aluminium dat in de kabels zit.’ Technische Unie wil bijdragen aan duurzamer omgaan met materialen en doet dat in overleg met leveranciers. Zo zijn er plannen voor een retoursysteem voor kabelhaspels met Draka (Prysmian). De praktijk is namelijk dat lege haspels nu nog vaak op de projecten als afval worden behandeld. En in samenwerking met kabelleveranciers kijkt men nu ook welke stappen op het gebied van circulariteit nog meer gezet kunnen worden.
Ken je kabel
Een van de partijen waarvan Technische Unie kabels betrekt is Twentsche Kabelfabriek TKF uit Haaksbergen. Hoofd R&D Rob Roelofs: ‘TKF produceert verschillende soorten kabels. Dat varieert van het vier en zes kwadraat materiaal voor laagspanning tot de zware subsea-kabels die windturbines aansluiten op de energie-infrastructuur. De TU koopt bij ons voornamelijk het bouw- en installatiepakket. Dat zijn kabels voor laagspanning en voor de toepassing in de gebouwde omgeving.’ Roelofs wijst op de wet- en regelgeving die van toepassing is op kabelproductie. Het gaat dan om de Europese Construction Products Regulation (CPR)-eisen uit 2017 die in ons land in het Bouwbesluit (NEN 8012) zijn opgenomen. De eisen zijn wat betreft rookontwikkeling zelfs nog aangescherpt in 2020. ‘Rookontwikkeling is bij brand namelijk de meest dodelijke factor’, meldt hij daarover. ‘Voor alle duidelijkheid: TKF-kabels worden getest en gecertificeerd om te voldoen aan de CPR-eisen. Daarnaast kunnen we bij onze kabels een paspoort leveren waarin zichtbaar is wat de bronnen zijn van gebruikte materialen.’ Roelofs gaat graag in op wat er speelt bij het circulair maken van kabelmaterialen.
Kabels mogen niet worden hergebruikt.
Onderzoek en oplossingen
Nu circulair gebruik van materialen in de aandacht is, krijgt Roelofs steeds meer vragen over hergebruik van kabels van uiteenlopende bedrijven, waaronder aannemers en installateurs. Roelofs: ‘Deze bedrijven slopen of renoveren gebouwen en zoeken een weg om beton, staal, hout en ook kabels circulair te maken. Kabels mogen niet worden hergebruikt. Er wordt eenvoudig geen vergunning verleend voor het toepassen van oude kabels. Voor andere materialen, waaronder schakelaars, kan hergebruik na revisie van onderdelen wel. Al zou je een bakelieten schakelaar uit 1930 willen hergebruiken, dan is dat geen probleem. Patchkasten van staal, ook geen punt. Maar kabels… daar moeten we andere oplossingen voor kiezen om tot een circulaire keten van materialen en hun gebruik te komen.’
Technische Unie kijkt naar een retoursysteem voor kabelhaspels met Draka (Prysmian). De praktijk is namelijk dat lege haspels nu nog vaak op projecten als afval worden behandeld.
Nog veel te winnen
Roelofs deed daartoe samen met de Universiteit Twente onderzoek naar XLPE (cross Linked Polyethyleen). Deze gevulkaniseerde kunststof voor kabelomhulling is zeer moeilijk te recyclen. Maar als het materiaal wordt verhit tot 500°C blijkt het een wasachtig mengsel op te leveren, dat als basismateriaal is te gebruiken voor het maken van verschillende kunststoffen. Roelofs: ‘De oplossing voor kabelmantels is dus terug te gaan in de keten en er een grondstof van laten maken door de chemische industrie. De bedrijven die deze zogeheten pyrolyse gaan uitvoeren ontstaan nu op meerdere plaatsen. Zo komt er een in het Amsterdamse havengebied en een bij Moerdijk. De capaciteit van deze verwerkers is nu nog niet groot, maar zal snel groeien van enkele honderden kilotonnen naar meer dan een miljoen kiloton.’
‘Voor de kernen van kabels die uit koper of aluminium bestaan is herwinnen een minder complex proces’, vertelt Roelofs. ‘TKF schakelt omsmelters in die metalen en legeringen met eenzelfde kwaliteit terugleveren als van het oorspronkelijke materiaal’. De kosten van circulair kabelmateriaal liggen volgens Roelofs nu nog rond de 10 procent boven het reguliere prijsniveau, maar dat kan omlaag. ‘Recentelijk namen we deel aan een tender waarbij we waarde kregen door toepassing van recyclaat, omdat hiervoor ‘bonuspunten’ werden toegekend. Men keek dus niet alleen naar prijs. De reguliere aannemerij doet dat wel en daar is nog veel te winnen.’
Tekst: Tom de Hoog
Fotografie: TKF