‘Ik investeer veel in het allround maken van onze mensen’

Martin Hoekstra
ST Warmte

Martin Hoekstra van ST Warmte uit Nieuwkoop heeft overal in zijn bedrijf tekorten. ‘Momenteel heb ik zes vacatures; voor twee pv-monteurs, twee gewone monteurs en twee onderhoudsmonteurs. Pas als ik alles heb ingevuld kan ik weer denken aan groei.’ Als hij ze niet kan vinden en het werk blijft maar komen, denkt Hoekstra erover om dan maar minder werk te doen voor aannemers. ‘Ik overweeg om me te concentreren op het specialistische installatiewerk dat komt kijken bij de verduurzaming van woningen en bedrijven. En er komt een moment dat we het onderhoudswerk moeten afstoten. Dat wil ik eigenlijk niet, omdat ik het liefst een totaalpakket wil blijven bieden. Een laatste optie die Hoekstra achter de hand houdt, is het afstoten van bedrijfsactiviteiten die het minste rendement opleveren. Maar liever lost hij het anders op. Het afgelopen jaar heeft hij ook al creatieve manieren gevonden om de capaciteit te vergroten met hetzelfde aantal mensen. ‘Ik investeer veel in het allround maken van onze mensen. Traditioneel heb je een adviseur, werkvoorbereider en uitvoerder. Als ik die drie functies in één man stop, ontstaat minder ruis bij de overdracht. Projecten lopen sneller, faalkosten dalen en ik heb blijere monteurs.’ Het lijkt een foefje, maar Hoekstra kan vertellen dat hij de omzet in zijn bedrijf met 20 procent heeft verhoogd door deze efficiëntieslag.
Waar volgens hem ook nog muziek inzit, is het inzetten op herintreders. ‘Mensen die nu arbeidsongeschikt zijn, kunnen misschien wel weer voor 50 procent aan het werk als we ons best doen. Maar dan hebben we als mkb wel de hulp nodig van de overheid, want als ze langer dan een jaar in dienst zijn en onverhoopt toch weer arbeidsongeschikt raken, dan draai ik daarna voor de kosten op. Daar moet flexibeler mee worden omgegaan; dat levert niet alleen mij, maar ook de maatschappij en de overheid wat op.‘
Hoekstra hoopt ook dat fabrikanten iets doen aan spullen die je sneller kunt monteren. ‘Het is echt wachten op een warmtepomp die je met twee man in een halve dag kunt plaatsen. Ik gooi daar weleens een balletje over op bij mijn leveranciers, maar denk dat vooral technisch dienstverleners als Spie en Equans meer druk kunnen zetten op fabrikanten, bijvoorbeeld als het gaat om de grootte van warmtepompen en het gewicht.’

Prefab is geen bedreiging voor ons vak, maar juist de oplossing voor ons probleem’

Jan van den Hoff
Van den Hoff Installatiebedrijf

Jan van den Hoff van Van den Hoff Installatiebedrijf uit Eindhoven ziet de tekorten nadrukkelijk als een frictieprobleem. ‘We hebben veel mensen nodig bij piekbelasting, maar als een project wordt uitgesteld of de planning verandert, dan kan dat ook zomaar weer anders zijn.’ Meer dan een tekort aan capaciteit buiten, ziet hij een tekort aan indirecte krachten. ‘We komen vooral mensen binnen tekort, om de monteurs buiten op een efficiënte manier aan het werk te zetten. Dagelijks krijgen we heel veel aanvragen voor verduurzaming van panden en woningen. We moeten dus keuzes maken welke klanten we op een goede manier kunnen voorzien van advies en offerte. Onze vaste relaties gaan in die keuze voor. Het heeft geen zin om heel veel werk aan te nemen dat je binnen niet goed kunt voorbereiden om vervolgens de mensen buiten op te zadelen met werk dat ze niet goed kunnen uitvoeren. Dat leidt alleen maar tot veel faalkosten en vertraging in de uitvoering. En uiteindelijk tot ontevreden klanten. Die weg zou ik dus zeker niet inslaan.’
Van den Hoff ziet ondanks de krapte op de arbeidsmarkt nog steeds kans de omzet van zijn bedrijf te verhogen. ‘Niet door meer mensen in te zetten, maar door de bestaande mensen anders in te zetten’, zegt hij. ‘Er is een verschuiving van het soort werk naar meer duurzame installaties. De energietransitie vraagt een ander type medewerker en wij zetten daarom in op het opleiden en bijscholen van onze bestaande mensen in nieuwe technieken. Zo kun je met hetzelfde aantal mensen en een andere marktbenadering toch een hogere omzet genereren. En omdat we meer toegevoegde waarde creëren voor onze klanten, verbeteren we ook onze marges.’
En ja, in zijn geval betekent het dat er ook klanten afvallen die het bedrijf niet meer bedient. Toch ziet hij ook voor capaciteitsbedrijven mogelijkheden om het tekort aan arbeidskrachten te tackelen. ‘In de nieuwbouw kun je veel tijd winnen door te kiezen voor prefab-oplossingen. Bij installateurs die veel seriematige installaties maken zie je steeds vaker dat prefab modules worden gemaakt. Prefabricage zorgt voor efficiëntie productie en minder montage-uren op locatie van je vakmensen.’­
Van den Hoff ziet ook voordelen voor kleinere bedrijven of bij kleinere series, ook dan is prefab goed mogelijk. Fabrikanten zoals Nefit Bosch en Nathan zijn heel actief met het aanbieden van kant-en-klare modules, maar ook modules die op specificatie van de installateur worden gemaakt. Prefab is lang gezien als een bedreiging voor ons vak, maar nu weten we langzamerhand wel dat het juist voor bepaalde disciplines ook de oplossing is voor ons probleem.’ Ook de groothandels denken volgens hem flink mee met logistieke oplossingen die het werk van een installateur efficiënter maken. ‘Natuurlijk door te leveren op locatie, maar ook bijvoorbeeld belevering per etage. TU, Solar en Rensa bieden dat aan, maar alle groothandels denken daarin mee. Ook dat helpt om het tempo erin te houden op de bouw.’

‘Afgelopen september zaten we qua projecten al vol tot oktober 2023’

Taeke Damstra
Koninklijke Damstra Installatietechniek

Teake Damstra zoekt dagelijks naar vakvolwassen medewerkers. ‘Mensen die zelfstandig dingen kunnen oppakken, die een tekening kunnen lezen en die goed en efficiënt zijn aan te sturen door onze coördinatoren, werkvoorbereiders en voormannen’, verduidelijkt de directeur van Koninklijke Damstra Installatietechniek uit Driezum. Het gebrek eraan heeft zeker invloed op de omzet. ‘50 procent van de aanvragen die binnenkomen, nemen wij bij voorbaat al niet meer in behandeling. Afgelopen september zaten we qua projecten al vol tot oktober 2023.’
Met kunst- en vliegwerk houdt Damstra de lopende projecten aan de gang. ‘Zo hebben we op dit moment twee scholen in uitvoering. Daar zit dan noodgedwongen één voorman op, die ruim de helft van het werk weer uitbesteedt aan gespecialiseerde bedrijven.’ Vijf jaar geleden was Damstra juist de weg ingeslagen dat het alle disciplines onder één dak had. Nu gaat het bedrijf toch weer in zee met gespecialiseerde bedrijven of zzp’ers die de koeltechnische, elektrotechnische of luchtbehandelingswerkzaamheden oppakken. 'Met alle coördinatieproblemen van dien', zegt Damstra.  ‘Het vraagt weer een extra inspanning van onze tekenaars en engineers die nog nauwgezetter alles in 3D en 2D moeten aanleveren, zodat die gespecialiseerde onderaannemers efficiënt aan de slag kunnen.’
Een andere ‘oplossing’ voor het capaciteitstekort zoekt Damstra in de relatie met zijn vaste klanten. ‘Door de goede band die wij hebben, kun je soms in goed overleg projecten wat verder vooruitschuiven.’ Verder werkt hij aan structurele oplossingen, zoals een eigen prefabfabriek. ‘Dat scheelt heel veel handjes als je bijvoorbeeld in veertig huizen de installaties moet plaatsen. In plaats van dat twee man twee dagen bezig zijn in elk huis, maken we veertig kant- en klare skids die we binnen een dag in al die huizen door het dak naar binnen hijsen. Daarna hebben we per huis nog maar vier uur nodig om vijf leidingen aan te sluiten.’

Probleem speelt niet overal

Martijn Verspeek van Installatiebedrijf Verspeek uit Valkenswaard verontschuldigt zich bijna als we vragen waar hij bottlenecks ziet. ‘Heel eerlijk… het probleem speelt bij ons niet echt.’ Hij scrollt door zijn tijdlijn en laat zien dat mensen zich spontaan aanmelden of ze bij hem mogen komen werken. Verspeek denkt dat de manier waarop zijn bedrijf zich ‘presenteert’ - onder andere via social media - helpt. Mensen melden zich spontaan bij hem aan om ‘goeiegast’ te worden, het troetelnaampje dat hij aan al zijn monteurs geeft. ‘Afgelopen twee weken hebben zich weer zes ‘goeiegasten’ spontaan bij mij gemeld’, zegt Verspeek, die nog wel een tipje van de sluier over dit geheim wil oplichten. ‘Wij zijn binnen het bedrijf elke dag bezig met het verbeteren van onze bedrijfsprocessen. Niet vanwege personeelstekort, maar vanuit een intrinsieke drive. Daardoor kunnen we meer werk uitvoeren in hetzelfde aantal uren, worden we elke dag beter en beter, gaan onze goeiegasten met meer zelfvertrouwen op pad en hebben hierdoor waarschijnlijk ook meer werkplezier. Groot doel van ons bedrijf is namelijk het beter maken van onze medewerkers… Zowel zakelijk, maar vooral privé. Dat praat zich rond en ik denk dat daardoor mensen graag bij ons willen beginnen.’

Tekst: Paul Smorenburg
Fotografie: Techniek Nederland