Stagecoördinator Arjan de Witte: 'Het Calvijn College is de bedenker van HavoP, waarbij het reguliere havo-vakkenpakket wordt verrijkt met een praktijkexamenvak.

Hbo-achtige setting

Dat zijn lovende woorden van een ondernemer die al in de praktijk heeft ervaren hoe onderwijs en bedrijfsleven kunnen samenwerken aan een versnelde aanwas van technisch personeel op een hoger niveau met ervaring. ‘HavoP is een initiatief van het Calvijn College in Goes’, vertelt Arjan de Witte, stagecoördinator op deze scholengemeenschap. ‘Samen met Gilde Vakcollege Techniek in Gorinchem zijn wij als eerste aan de slag gegaan met een regulier havo-vakkenpakket dat is verrijkt met een praktijkexamenvak.’ Die verrijking vormt een flink aandeel in het lesprogramma tot en met het examenjaar. Zo volgen de leerlingen in klas 2 acht weken lang een volle dag zogeheten LOB-lessen, wat staat voor loopbaanoriëntatie en -begeleiding. In voorlichtingsbijeenkomsten over BWI (bouwen, wonen en interieur) en PIE (produceren, installeren en energie) worden ze geprikkeld om na te denken over het vervolg van hun opleiding en een mogelijk beroep. Wie warm is gelopen voor een van deze richtingen, gaat in klas 3 echt aan de slag. De Witte: ‘Een van onze nevenlocaties is de vmbo-praktijkschool in Krabbendijke. De havisten van al onze locaties gaan daar gedurende het hele derde schooljaar één dag in de week naartoe. De techniekdocenten helpen hen vertrouwd te raken met de machines waarmee die grote praktijklokalen zijn uitgerust. Bovendien werken ze een aantal weken in een hbo-achtige setting aan een engineeringsopdracht. Bedrijven kunnen hiervoor vraagstukken neerleggen. In dat opzicht lijkt het havo 3-jaar op de opzet van een technasium. Maar het vierde en vijfde jaar maken het grote – praktische – verschil.’

Siem Jansen, directeur van technisch dienstverlener Jansen Tholen: ‘HavoP levert medewerkers op met kennis van de werkvloer en de vaardigheden ontwikkeld op een hbo.’

Nieuwe generatie

Een groot deel van de laatste twee jaren van de havo gaan de leerlingen namelijk daadwerkelijk meelopen in het bedrijfsleven. De stageplek moet de leerlingen uitdagen op een hbo-denk- en werkniveau. ‘Deze leerlingen zijn voor ons superinteressant. Ze maken deel uit van een compleet nieuwe generatie, die anders denkt en werkt. CAD-tekenen en 3D-ontwerpen gaat zo snel bij die gasten. Die vakhavisten zijn bovendien anders geschoold: veel meer gewend aan werken in groepen, presenteren, verslagen schrijven’, ziet Marijn Meijboom, directeur van de Van de Velde Installatiegroep in Yerseke. ‘We willen elk jaar aanwas van onderen hebben om de natuurlijke uitstroom aan de bovenkant op te vangen. Daarom nemen we jaarlijks acht tot tien BBL’ers in dienst, en ongeveer vijf tot tien stagiairs vanuit alle disciplines. Zo geven we ze de kans om aan de praktijk te snuffelen. Het leukst is natuurlijk als ze uiteindelijk bij ons blijven werken. Zo hebben we nu een jongen die na HavoP bij ons in dienst is getreden, en in deeltijd hbo HIT volgt. Maar HavoP is niet alleen een interessante onderwijsvorm voor ons bedrijf. Minstens zo belangrijk is dat ze enthousiast worden voor techniek, zodat de hele installatiesector daarvan profijt heeft. En het is een aanvulling voor de leerlingen zelf. Het schoolsysteem heeft voor jongens en meiden die het fijn vinden om praktisch te leren, alleen maar het vmbo ingericht. HavoP is interessant voor de doeners onder de havisten en vwo’ers.’

Marijn Meijboom, directeur van de Van de Velde Installatiegroep in Yerseke: ‘HavoP is interessant voor de doeners onder de havisten en vwo’ers’

Calculatiesjabloon ontwikkeld

Johan Bogert, manager projectbureau bij DWT Groep in Goes en Sint Philipsland, onderschrijft de woorden van Meijboom. ‘Er zijn echt professionals van een ander kaliber nodig in de toekomst. Hbo’ers worden meer dan ooit essentieel in de installatietechniek. Zeker nu onze technieken zo complex zijn geworden én inmiddels de helft van de aanneemsom in installaties zit. Ook gezien de ontwikkelingen in Bim. In de installatietechniek zijn we gewend om van onderaf door te groeien. Je haalt het niveau uiteindelijk wel, maar het kost veel meer tijd. En als ze mbo-4 hebben gehaald, zijn ze vaak leermoe. Wij zitten te springen om jongens en meisjes die al vroeg hebben gekozen voor techniek. Maar omdat ze een kop met verstand hebben, moet je voor hen wel een opdracht op hoger niveau uit de kast halen. Eerst gaan ze volgens de standaardstageprocedure mee met een monteur op de bouw. Daarna kijken ze mee op kantoor, bijvoorbeeld met engineering en voorbereiding. De HavoP’er die wij hebben gehad, vroegen we een calculatiesjabloon te ontwikkelen. Deze generatie is aan de computer verkleefd. Niet verrassend dus dat hij dat niveau heel goed bleek aan te kunnen, ook wat betreft de communicatie met leveranciers en collega’s. Geweldig dat zo’n jongen in korte tijd al iets voor je kan betekenen. Natuurlijk kost de begeleiding je wel energie, maar het voordeel is dat je ze opvoedt met het dna van je bedrijf.’

Johan Bogert van DWT Groep: ‘HavoP levert jongens en meisjes die al vroeg hebben gekozen voor techniek, maar de hersenen hebben voor het hbo.’

Havo- en vwo-potentieel

Ook de hogescholen en technische universiteiten schreeuwen om meer instroom vanuit het voortgezet onderwijs met relevante pakketten. Zo is KIVI (Koninklijk Instituut van Ingenieurs) ook bezig met campagnes richting het middelbaar onderwijs, signaleert Eef Smits, regiomanager van Techniek Nederland en lid van de Raad Opleiding, Beroep en Loopbaan (ROBL) van KIVI. ‘We zien steeds ingenieuzer wordende installaties die in de toekomst zowel voor energiebesparing als voor een gezond en schoon binnenklimaat moeten zorgen. Het ambacht wordt technisch steeds complexer. De roep om hoger opgeleiden zal de komende jaren steeds sterker worden. Daarom is het voor de branche interessant om ook te kijken naar het potentieel dat op havo en vwo de middelbare school volgt, want dat zullen de technologen van de toekomst zijn.’ Arjan de Witte van het Calvijn College heeft nog meer goed nieuws: er loopt al twee jaar een pilot voor uitbreiding van het praktijkvak, te weten industriële automatisering, óók voor vwo’ers. ‘Veel scholen die bij ons op bezoek zijn geweest, waren jaloers omdat wij vaklokalen tot onze beschikking hebben. Daarom hebben we deze extra variant toegevoegd, waarvoor bij uitstek een standaardlokaal kan worden ingericht. Als school ben je dan voor ongeveer een ton klaar. Er is op dit moment via een aantal bedrijven al veel geschonken en zelfs geïnstalleerd, zoals een CNC-freesmachine, PLC-besturing, en een robotarm. Verder vinden er al gastlessen plaats en we hopen samen met het bedrijfsleven het automatiseringslokaal verder in te kunnen richten. Dit biedt ook voor vwo’ers de mogelijkheid om in het kader van hun profielwerkstuk projecten te draaien aan de hand van problemen of casussen vanuit het bedrijfsleven. Deze groep leerlingen wil namelijk niet een jaar lang op de werkvloer meedraaien, en krijgen dat technische inzicht ook wel door in zo’n lokaal aan de slag te gaan met stevige uitleg.’ Daarnaast wordt er nu ook geëxperimenteerd met een HavoP met een profiel economie.

HavoP of Vakhavo?

De ene keer wordt gesproken over HavoP’ers, de andere keer over vakhavisten. Er is een relatief klein verschil legt De Witte uit. ‘Deze praktijkvorm is nog jong. Daarom is het voor reguliere havo-scholen een aanvullend vak en wordt het een HavoP genoemd. Ons Calvijn College heeft als pionier al zoveel ervaring opgedaan, en is bovendien al jaren lang een excellente school, dat het ministerie van Onderwijs ons als eerste voor de hele havo-opleiding heeft geaccrediteerd als ‘vakhavo’ vanuit de projecten ‘regelluwe scholen’. Daarvoor hebben we meerdere delen van het onderwijsprogramma afgestemd op het praktijkvak. Tijdens de lessen Nederlands wordt bijvoorbeeld geoefend met gespreksvaardigheden voor sollicitatiegesprekken en het schrijven van een motivatiebrief. En zodra in klas 3 de casussen binnenkomen, gaan bij natuurkunde de boeken even overboord en gaat de docent vanuit toegepaste natuurkunde de diepte in.’

Tekst: Kerstin van Tiggelen
Fotografie: iStock

Scholen met HavoP

Atlascollege (Hoorn), Cals College (IJsselstein), Cals College (Nieuwegein), Calvijn College (Goes), ­Calvijn CS de Hoven (Hardinxveld-Giessendam), Copernicus (Hoorn), Drachtster Lyceum (Drachten), GSG Guido (Amersfoort), Het Baarnsch Lyceum (Baarn), Het Erasmus (Almelo), Het Hooghuis (Oss), Jacobus Fruytier Scholengemeenschap (Apeldoorn), Metameer (Stevensbeek), Niftarlake College (Maarssen), Oosterlicht College (Nieuwegein), Oosterlicht College (Vianen), OSG Hengelo (Hengelo), OSG Singelland (Drachten), Revius Lyceum (Doorn), Scheldemond College (Vlissingen), SCG de Heemgaard (Apeldoorn), SG Pieter Zandt (Kampen), Teylingen College (Noordwijkerhout), Vakcollege Maarsbergen (Maarsbergen), X11-media en vormgeving (Utrecht), Zwijsen College (Veghel).