Aanvragen stromen binnen

Bij Liander ziet Ronald van Nierop, adviseur veiligheid, de aanvragen voor verzwaren van aansluitingen bij woonhuizen sterk toenemen. Hij zet daar wel enkele kanttekeningen bij, zowel wat betreft de noodzaak als over de aanvragen zelf. ‘Er is een categorie particulieren die verzwaring naar een 3-fasenaansluiting aanvraagt zonder een erkende e-installateur in de arm te nemen. Dat loopt niet altijd lekker. Onze monteur ontdekt dan bijvoorbeeld ter plaatse dat de zaken aan de installatiekant niet goed zijn geregeld. Op het moment dat wij de verzwaring aanbrengen, moeten we namelijk die twee extra fasen ook kwijt kunnen in de huisinstallatie. Dan had er beter eerst advies kunnen worden ingewonnen bij een erkend e-installateur.’ ‘Ten tweede zijn er de klanten die een ‘expert’ uit de vriendenkring raadplegen en op basis van dat advies – wat niet altijd blijkt te kloppen – een aanvraag indienen. Dat gaat soms goed, maar vaak ook niet om dezelfde reden als die ik hierboven noem. Overigens brengen we onze ‘loze bezoeken’ voor 3-fasenaansluiting nu (nog) niet in rekening. ‘Dan is er de derde categorie aanvragers die een erkend e-installateur in de arm hebben genomen en die heeft de huisinstallatie al aangepast of vervangen, zodat wij de opwaardering naar drie fasen zonder meer kunnen aanbrengen. Het heeft onze voorkeur om zo te werken, dat zal duidelijk zijn.’ Van Nierop gaat in op de voortgang in de ombouw van 1-fase-aansluitingen naar 3-fasen. ‘Waar het technisch eenvoudig mogelijk was, deden we dat al bij de grootschalige aanbieding van de slimme meter, maar dat doen we ook standaard bij nieuwbouw. Die 3-fasen worden niet altijd gebruikt, het kan zijn dat een erkende e-installateur daarboven gewoon eerst een 1-fasegroepenkast plaatst. Is uitbreiding gewenst en heeft de installateur ‘zegelrecht’ bij ons, dan mag hij ons zegel verbreken om vanuit de al aanwezige 3-fasenmeter de twee extra draden aan te brengen om de aansluiting naar 3-fasen te maken. De erkende e-installateur mag dan zijn zegel – dat hij heeft als zegelrechthouder – aanbrengen als deze handeling is uitgevoerd.’

Ombouw naar een 3-fasenaansluiting

Altijd verzwaren?

Op de vraag of verzwaren van een aansluiting altijd noodzakelijk is, reageert e-installateur Van Osch: ‘Er zijn altijd afwegingen. Wij kunnen als installateur tegen een particulier bijvoorbeeld zeggen dat hij op 3 x 35 A moet afzekeren, maar met 3 x 25 A kan het ook werken. Voorwaarde is dat de bewoner goed omgaat met gelijktijdigheid van gebruik. De eerste stap om uit te breiden is vaak naar 3 x 25 A, en zo wordt het ook niet duurder dan strikt noodzakelijk.’ Van Nierop sluit hier op aan en ziet ook wel dat er soms veel meer wordt aangevraagd dan nodig is. ‘Men wil dan een verzwaring naar 3 x 35 A of 3 x 50 A. De ombouwkosten zijn hetzelfde, maar de periodieke kosten,
ofwel de ‘netbeheerderskosten’, gaan wel omhoog. Het verschil tussen een 3 x 25 A en een 3 x 35 A ligt op 800 euro per jaar en dat realiseren particulieren zich niet altijd.

‘Particulieren vragen soms zonder kennis van zaken een 3-fasenaansluiting aan’

Op het moment dat een van onze monteurs in een woning komt waarvoor 3 x 35 A is aangevraagd, doet deze overigens altijd nog even een check of die verzwaring werkelijk nodig is. Is daar onduidelijkheid over, dan neemt hij samen met de klant contact op met de installateur om te verleggen.’ ‘Kort gezegd: voor een gemiddeld woonhuis is 3 x 35 A eigenlijk vrij ongewoon om aan te vragen. Ik maak wel een voorbehoud, omdat de installateur bijvoorbeeld doorgevraagd heeft over toekomstig elektragebruik en aanschaf van apparatuur. Als ik dan kijk naar aan te sluiten apparatuur is het bijvoorbeeld zo dat drie fasen niet altijd nodig zijn voor het aansluiten van zonnepanelen. Tot zo’n twaalf panelen kunnen prima op een 1 faseaansluiting.

Het verschil tussen een 3 x 25 A en een 3 x 35 A ligt op 800 euro per jaar

Bij het toepassen van een warmtepomp is vrijwel zonder uitzondering een 3-fasenaansluiting noodzakelijk. Van Osch houdt echter een maximum van acht zonnepanelen op een 1-fase-aansluiting aan, dus hij maakt op dat punt een andere afweging.

Gelijktijdigheidsfactor

Ranzijn gaat in op de apparaten die in de keukengroep aangesloten kunnen zijn: ‘De echte energievreters zijn eigenlijk alle apparaten waar een verwarmingselement in zit. Een wasmachine zit rond de 2.200 W aansluitwaarde en een oven zit vaak tegen het maximum aan met 3.500 W. Vaatwassers tellen ook behoorlijk mee, maar ook een simpel waterkokertje is al een pittige energieslurper met 1.800 W. Op een groep in de meterkast kan maximaal 3.680 W en dan is de rekensom 16 A x 230 V. Of je moet verzwaren hangt ook af van het gelijktijdig gebruik van apparatuur.’ Hoe je kunt omgaan met de factor gelijktijdigheid legt Van Osch uit: ‘Als particulier moet je er gewoonrekening mee houden dat je niet alles tegelijkertijd moet aanzetten. Ga je bijvoorbeeld koken dan moet de laadpaal uit. Daar is overigens tegenwoordig al een oplossing voor met zogeheten ‘load balancer’-software die bij laadpalen wordt geleverd. Deze softwaretool reageert op het huishoudelijk stroomverbruik en beheert stroomtoevoer naar de laadpaal. Dat is een slimme oplossing. Met dergelijke toepassingen kan voorkomen worden dat een netverzwaring nodig is en het vastrecht omhoog gaat. Je zoekt dan samen met de klant naar een oplossing die het best past, het hoeft niet altijd duurder te worden.’

Knelpunten

De toename van elektrische apparatuur zorgt voor veel omzet bij de detailhandel en ook e-installateurs hebben handenvol werk. Toch zijn er knelpunten. Ranzijn noemt het schrijnend gebrek aan goed personeel, maar ziet ook netproblematiek: ‘Het is code-rood in elektraland, omdat het net het niet meer aankan en dat geeft schommelingen in de netspanning. Zo bleek er bij een van onze projecten in Bergen (NH) 252 V uit de wandcontractdozen te komen. Pv-panelen schakelen dan af, dus aan de opbrengst van zonnepanelen heb je dan als eigenaar niet veel meer.’ Van Osch ziet dat we ons een beetje gek laten maken als het gaat om overgaan op ‘all-electric’: ‘Neem mensen van in de zeventig die in hun verouderde huis wonen. Hoe lang blijven die daar nog? Maar ze worden wel aangemoedigd om elektrisch te gaan koken. Dat gaat ze veel geld kosten, zeker nu er materiaalschaarste is ontstaan en de prijzen omhoog vliegen. Daarbij kan dat huis waarin deze mensen wonen ook nog eens slecht geïsoleerd zijn en dan zou daar eerst naar moeten worden gekeken, voordat ze ‘besparende’ apparaten aanschaffen.’ Van Nierop meldt ook de capaciteitsproblemen op het elektriciteitsnet in Nederland. ‘We praten met gemeenten en provincies over onze voorspelling van de vraag naar elektriciteit en welke uitbreidingen wat ons betreft noodzakelijk zijn. Zo zouden er bijvoorbeeld in en rond Amsterdam vier keer zoveel transformatorstations moeten komen tot 2050. Daar is menskracht voor nodig om dat allemaal aan te leggen, en dat is al een probleem, daarbij moeten er ook locaties beschikbaar zijn. Dit alles is echt een uitdaging.’ <

Tekst: Tom de Hoog
Fotografie: Ranzijn, Liander

Meer weten over de nieuwste installatietechnieken en de laatste richtlijnen?
Meld u dan nu aan voor onze gratis tweewekelijkse nieuwsbrief.