Alles over vluchtwegcontrole en brandbeveiliging in 5 vragen

Brandveiligheid is een goede combinatie van bouwkundige, installatietechnische en organisatorische voorzieningen. Het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) stelt strenge eisen aan brandveiligheid, waarbij de installateur vooral te maken heeft met brandbeveiliging en vluchtwegcontrole. Op welke vijf punten moet de focus liggen?

1. Wat zijn de belangrijkste functionaliteiten?

Brandbeveiliging en vluchtwegcontrole is een logische twee-eenheid omdat ze vanuit de wet- en regelgeving het thema ‘brandveiligheid’ invullen. De twee doelstellingen van brandveiligheid zijn:

Het voorkomen van slachtoffers (gewonden en doden) door het waarborgen van de vluchtveiligheid. De mogelijkheid om veilig te vluchten wordt ondersteund door onder meer vluchtrouteaanduidingen, noodverlichting, panieksluitingen en rook- of brandschermen.
Het voorkomen dat een brand zich uitbreidt. Bijvoorbeeld door compartimentering, het gebruik van brandvertragende materialen en blusmiddelen.

Voor beide doelstellingen vervult een branddetectiesysteem een belangrijke rol. Een dergelijk systeem is opgebouwd uit detectiemiddelen, een centrale unit – ook wel BMI (brandmeldinstallatie) genoemd – aangevuld met akoestische signaalgevers en eventueel doormelding naar een meldkamer. Detectie is op verschillende manieren mogelijk; naast rookmelders zijn bijvoorbeeld ook aspiratiesystemen, lineaire detectie op basis van temperatuur differentiatie of vlamdetectie toe te passen.

2. Waar moet je op letten bij installatie?

Brandmeld- en ontruimingsalarminstallaties moeten qua ontwerp en uitvoering voldoen aan Nen 2535 (brandmeldinstallaties) en Nen 2575 (ontruimingsinstallaties). Deze normen geven regels voor het ontwerp, de uitvoering, de compatibiliteit en de kwaliteit van de te installeren brandmeldinstallatie. Hiertoe verwijzen ze naar verschillende delen uit de Nen-EN 54-reeks en naar andere relevante normen.
Voorafgaand aan de installatie stelt een projecteringsdeskundige een programma van eisen op dat minimaal voldoet aan deze normen. Soms bevat het ook aanvullende eisen van de gebouweigenaar of de verzekeraar, maar is in alle gevallen nauwkeurig afgestemd op het gebouw en zijn gebruiksfunctie. Een tehuis voor dementerende ouderen vraagt bijvoorbeeld om andere maatregelen dan een kinderdagverblijf of een openbare bibliotheek. Bij de installatie zelf wordt gewerkt met zogenaamde certificatieschema’s, wat inhoudt dat alleen deskundigen aan de slag gaan met het juiste gereedschap en de juiste materialen.
Inzicht in de uitgangspunten en ontwerpgedachten zijn cruciaal, omdat tijdens de uitvoering plannen nog wel eens worden gewijzigd in het kader van optimalisatie of juist bezuinigingen. Door goede onderlinge afstemming en duidelijke uitgangspunten kunnen de bouwkundige, organisatorische en installatietechnische aspecten elkaar versterken.
Daarnaast bestaat zoiets als het gelijkwaardigheidsprincipe: het afwijken van eisen of grenswaarden (met goedkeuring bevoegd gezag) door de inzet van aanvullende systemen, zoals een sprinklerinstallatie. Door het beheersbaar houden van een brand met een sprinkler zijn bijvoorbeeld grotere brandcompartimenten (> 1.000 m²) mogelijk. Dit geeft architecten weer een grotere ontwerpvrijheid om bijvoorbeeld een groot open atrium te realiseren.

3. Hoe vaak moeten de systemen worden gecontroleerd?

Brandmeldinstallaties worden doorgaans één keer per jaar volledig gecontroleerd. Mocht uit de controle blijken dat er ook onderhoud nodig is, dan moet dit ook direct gebeuren. Zowel inspectie als onderhoud worden uitgevoerd door een gecertificeerd bedrijf.
Ook de vluchtwegcontrole – waaronder de verlichting van de nooduitgangen en vluchtwegen en de vluchtrouteaanduiding – moet jaarlijks worden geïnspecteerd. Enerzijds op aanwezigheid (juiste plek, zicht- en herkenbaarheid), anderzijds op de goede werking. Bij de vluchtwegroute aanduiding ligt de focus onder meer op de accu en lichtbron.
Ongeacht de verplichte controles is de eigenaar of gebruiker in alle gevallen verantwoordelijk voor de correcte werking (en controle) van de installaties en het gebruik van het bouwwerk. Een veelvoorkomende situatie is dat er tijdens het gebruik spullen worden opgeslagen in bijvoorbeeld de vluchtroute of voor de vluchtdeur.

4. Kunnen deze systemen worden opgenomen in bovenliggende systemen, zoals een GBS?

Het antwoord op deze vraag is kort en bondig: ja. Ten minste, zolang het brandmeldsysteem in alle gevallen zelfstandig kan blijven functioneren. Sterker nog: het gebeurt steeds vaker dat brandmeldsystemen onderdeel uitmaken van smart building-systemen door koppeling met bijvoorbeeld branddeuren, rookluiken of sprinklersystemen. Ook een koppeling met systemen die de liften blokkeren of naar de begane grond sturen bij een brandalarm of vluchtrouteverlichting behoren tot de mogelijkheden.

5. Zijn dergelijke systemen altijd nodig volgens de regelgeving?

Het type brandmeldinstallatie en vluchtwegcontrole hangt af van de gebruiksfunctie, het aantal personen dat binnen kan verblijven, omvang van de functies en ook hoogte van het gebouw, het oppervlak en aantal verdiepingen. Ook deze voorschriften zijn te vinden in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl, voorheen: Bouwbesluit).
Een praktisch voorbeeld vormen de vluchtroute-aanduidingen. Deze zijn nodig voor de meeste gebruiksfuncties bij ruimten bestemd voor meer dan 50 personen. Wanneer in de plannen wordt vastgelegd dat de ruimtes voor 49 personen zijn bedoeld, geldt de eis niet. Dat werpt uiteraard wel de vraag op of degene die de plannen heeft gemaakt, wel begrijpt wat veiligheid inhoudt…

Tekst: Marjolein de Wit - Blok
Fotografie: Ronax, iStock