4,8 gigawattpiek aan zonnestroomvermogen is er in Nederland in 2023 bijgekomen. Hierdoor komt het totaal opgesteld vermogen uit op een kleine 24,4 gigawattpiek. Per inwoner staat er nu 1.386 wattpiek – of 3,5 zonnepanelen – opgesteld, waardoor Nederland Australië voorbij is gegaan als wereldkampioen zonne-energie. Dat concludeert DNE Research in het Nationaal Solar Trendrapport 2024 dat het vandaag presenteert tijdens het congres ‘Toekomst van Solar’ in het Louwman museum in Den Haag.

Groei met een factor 3

In het residentiële segment werd een recordhoeveelheid van 2,55 gigawattpiek geïnstalleerd. Dat is 17 procent meer dan in 2022, het vorige recordjaar. Ook in het zakelijke segment is de groei met 2,25 gigawattpiek fors. Sinds 2019 zijn beide segmenten met een factor drie gegroeid en beide horen daardoor – omgerekend per inwoner – tot de absolute wereldtop. 
‘Dat betekent ook dat Nederland als een van de eerste landen op grote schaal te maken heeft met uitdagingen rondom de verdere inpassing van zonnestroomvermogen in het energiesysteem. De zonne-energiesector gaat daarom nu een nieuwe fase in,’ stelt Daan Jansen, hoofdonderzoeker van DNE Research.

Krimp

De groei is vooral gerealiseerd in het eerste halfjaar van 2023. In de tweede helft sloeg dit om naar een krimp. Onzekerheid over de afbouw van de salderingsregeling en terugleververgoedingen die onder druk staan hebben het sentiment in de residentiële markt volgens de onderzoekers doen omslaan. In het zakelijke segment wordt het steeds lastiger om projecten te realiseren door de sterk schommelende materiaalprijzen en rentestanden, de voorkeursvolgorde zon en netcongestie. DNE Research verwacht dat de krimp – zonder extra beleid en innovatie – de komende drie jaar zal aanhouden in de gehele zonne-energiesector.
‘De groei die de Nederlandse zonne-energiesector de afgelopen jaren heeft meegemaakt is niet vanzelfsprekend,’ zegt Jansen dan ook. ‘In zowel het residentiële als zakelijke segment zijn slimme projecten en ontwikkelingen nodig die veel waarde kunnen leveren met weinig netcapaciteit. Om momentum te behouden zijn slimme innovatieve projecten en bijpassend beleid nodig.’

Nationaal Plan Energiesysteem

Dat is noodzakelijk omdat het Nationaal Plan Energiesysteem een noodzaak schetst van zo’n 59 gigawattpiek in 2030, 98 gigawattpiek in 2035 en 172 gigawattpiek zonnestroomvermogen in 2050. Tot 2030 is er daarom een gemiddelde groei nodig van 5 gigawattpiek per jaar en daarna zelfs 8 gigawattpiek per jaar richting 2035. 
‘De potentie van zonnestroom is nog steeds enorm’, zegt Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland in een reactie op het Trendrapport, ‘maar consumenten hebben duidelijkheid nodig over de salderingsregeling. Die discussie duurt al veel te lang en brengt onzekerheid met zich mee. Consumenten stellen nu totaal onnodig de aanschaf van zonnepanelen uit, terwijl zonnestroom – ook na afbouw van de regeling - een interessante investering blijft.’ Om de groei in stand te houden ziet Terpstra dat aanbieders die een goed advies op maat kunnen geven nog steeds een hele goede boterham kunnen verdienen. ‘Denk bijvoorbeeld aan een goed advies over het optimaal inzetten van de opgewekte stroom, batterijopslag en onderhoud van de installatie.’

Energieopslag

Een van de noodzakelijke slimme, innovatieve oplossingen is de koppeling met energieopslag, ziet Maarten van den Heuvel, voorzitter van Energy Storage NL. ‘Als we echt werk willen maken van de energietransitie hebben we een snelle opschaling nodig van het aantal opslagprojecten. Om opslagprojecten in Nederland te realiseren zijn een goede businesscase en een gelijk speelveld noodzakelijk. Als we onze energievraag aan het aanbod willen koppelen zijn vele vormen van energieopslag noodzakelijk. Zonder energieopslag vertraagt de energietransitie aan alle kanten.’