1. Visuele inspectie en vochtmeting

Colijn start altijd met een simpele visuele inspectie en een vochtmeting. Colijn: ‘Aan de hand daarvan weet je al of het lek actief is of niet. Als het een continu lek is, dan moet het van een leiding komen waar druk op staat. Als dat niet zo is, dan kan het een afvoer zijn, of binnendringend regenwater. Wij sluiten nooit op voorhand oorzaken uit, maar lopen alles na en documenteren dat in een overzichtelijk rapport.’

‘Waterleiding oorzaak lek in vloer’

Rob Dirven is directeur van RLD VvE Beheer, dat duizenden appartementen binnen Verenigingen van Eigenaars beheert en daardoor meerdere keren per week te maken heeft met lekkages met diverse oorzaken: ‘Wij beoordelen de situatie veelal eerst zelf, maar komen we er niet uit, dan kan Coltec altijd snel schakelen. We worden regelmatig verrast met nieuwe oorzaken, die we zelf nooit hadden kunnen vinden zonder alles open te breken. We hadden bijvoorbeeld een lek in een vloer. Het was een lastige situatie waar wij niet uitkwamen. Coltec ontdekte dat het uitsluitend lekte als de kraan werd gebruikt. Terwijl je niet snel denkt aan een waterleiding bij dit type lekkage. Maar dat bleek het dus tóch te zijn. Het gat was zelfs zo miniem, dat het alleen lekte bij gebruik van warm water en niet bij koud. Daar kom je zelf niet snel achter. Het werk van Coltec bespaart de VvE’s niet alleen veel geld, maar ook veel tijd.

2. Warmtebeeldcamera

Een volgende stap is vaak de warmtebeeldcamera: ‘Vochtig materiaal heeft een andere temperatuur dan droog materiaal, dus met een warmtebeeldcamera kan je het vocht ook zien. Je weet dan alleen nog niet waar het vandaan komt. Als we vermoeden dat het één van de afvoeren is, dan gaan we die om de beurt een kwartier belasten met heet water. Als je dan met de thermografische camera de temperatuur van de vochtplek ziet oplopen, dan weet je dat je beet hebt.’ In meer dan de helft van de gevallen, wordt het lek zo gevonden.
Als heet water niet geschikt is in de gegeven situatie, dan zijn er nog andere methoden om de herkomst van het water zichtbaar te maken. Je kunt bijvoorbeeld ook kleurstof of UV-luminaat aan het leidingwater toevoegen. Je ziet dan waar het water vandaan komt aan de hand van de kleur, of met behulp van een UV-lamp.

3. Formeergas

AIs het om een continu lek gaat, dus van een leiding waar druk op staat, dan is formeergas vaak een slimme volgende stap. Formeergas, ook wel traceergas genoemd, is veilig voor mens en dier. Het is lichter dan lucht en dringt door beton heen. Colijn: ‘Bij deze methode brengen wij het gas met druk de leiding in. Met meetapparatuur, een snuffelaar, lopen we vervolgens de woning door om te kijken waar wij een verhoogd percentage gas vinden. Zo kom je dichtbij het lek, zonder hak- of breekwerk.’

‘Bewijslast’

Luuk Hofman van Hofman Dakwerken zet Coltec een aantal keer per jaar in: ‘Wij weten de meeste lekkages vrij snel zelf te vinden, maar soms hebben we geen idee. Bij een klant bleek het water bijvoorbeeld niet via het dak binnen te dringen, maar via een klein gaatje in de gevel. Daar kijken wij helemaal niet! Coltec heeft ons ook enorm geholpen toen we een dak van een kantoorpand hadden aangelegd en er direct daarna lekkage ontstond. Zij leverden in een uitgebreid rapport het bewijs dat het niet aan ons werk lag. Je hebt dan dus ook echt wat in handen bij een conflict met je klant.’

4. Akoestisch onderzoek

Met formeergas ben je er nog niet helemaal, omdat de leiding in een mantel zit. Daar waar de mantel ophoudt, komt het gas omhoog. Colijn moet daarom nog een andere methode toepassen: ‘Een lek produceert een bepaald geluid dat je kunt horen door muren, plafonds of vloeren heen. Daarom gaan we na de inzet van formeergas met akoestische meetapparatuur in de hand en de koptelefoon op aan de slag, om de locatie nog preciezer te bepalen. Daar waar we het lek horen, komt een kruis op de vloer of de muur. Dan kun je heel precies gaan breken.’
Deze methode komt ook van pas, als het lek in een open veld gezocht moet worden, bijvoorbeeld in een leiding tussen twee loodsen in. Je kunt dan gaan prikken om te luisteren op de leiding. Als dat niet werkt, is er nog een laatste redmiddel; ultrasone detectie. Colijn: ‘Deze methode is vergelijkbaar met akoestisch onderzoek, alleen werkt het met ultrasone geluidsgolven. Het lek produceert geluid van een andere frequentie dan het water dat door de leiding stroomt. Dat afwijkende geluid kun je opsporen.’

5. Rookproef

De rookproef is een methode die vaak wordt ingezet als een lek in de dakbedekking vermoed wordt. Colijn: ‘Als dakdekker ga je op je knietjes kijken waar het lek zit, tussen het grind en het vuil in. Dat is niet altijd succesvol. Wij maken een heel klein sneetje in het dakbitumen, waar een pijpje onder komt. Daar blazen we met lichte druk rook door. Dan zie je opeens een rookpluim ergens verschijnen en dan bestaat er geen twijfel meer. Met deze methode maak je het lek heel zichtbaar en concreet, ook voor de klant.’
Dat is niet de enige situatie waarin een rookproef werkt, soms zet Coltec deze ook in bij de riolering: ‘Met een soort ballon sluiten we het toilet af en daar geven we druk op met rook. Dat hoort uit de put voor de deur weer naar boven te komen. Als je opeens tussen de tegels van de oprit door rook ziet, dan weet je dat daar een rioolbreuk zit.’

‘Minder sloopwerk’

Allround loodgieter Roeland van de Velde van de Nederlandse Verwarmings Service werkt op wekelijkse basis samen met Coltec: ‘Zij kunnen oorzaken uitsluiten, dat scheelt sloopwerk. Een tijdje terug hadden we bijvoorbeeld een klant met een natte badkamervloer. Wij dachten dat het lek onder de vloer zat, maar om dat zeker te weten moesten we die openbreken. We hebben Coltec erbij gehaald en het lek bleek bij de kraan te zitten. Dat scheelt natuurlijk onnodig werk en dat vindt de verzekeraar ook fijn.’

6. Rioolcamera en endoscoop

Met een rioolcamera of endoscoop, kan je in de leidingen of in een koof kijken. Colijn: ‘Als we met rook hebben vastgesteld dat er een lek in het riool zit, dan gaan we kijken met de camera. Als het een flinke breuk is of een afgezakte sok, dan kan je het probleem op deze manier vinden. We zetten de rioolcamera ook in voor onderzoek in standleidingen. Het komt bijvoorbeeld regelmatig voor, dat een standleiding per ongeluk losgetrokken wordt bij de installatie van een nieuwe keuken.’

De endoscoop werkt hetzelfde als de rioolcamera, maar is kleiner. Dat is vooral handig om lekken op te sporen in leidingen die zijn weggewerkt achter een muur. Colijn licht toe: ‘Met de endoscoop krijgen we een beter beeld van lekkages op moeilijk bereikbare plaatsen. We bewegen de camera door de leiding heen en kunnen zien wat er aan de hand is. Barsten of andere openingen komen op deze manier duidelijk in beeld.’

Tekst: Nicole Bauritius
Fotografie: Coltec

Lees meer artikelen in het dossier Waterleidinginstallaties