De HCC100 multizone-­regelaar van Resideo stuurt niet alleen de ­groepen van de vloerverwarming aan, maar communiceert ook met elk type cv-ketel, warmtepomp of warmte­net.

Waterzijdig inregelen

Het is voor installateurs dus noodzakelijk om goed op de hoogte te zijn van de eisen die de EPBD IV voorschrijft. Zo ben je soms wettelijk verplicht om de verwarmingsinstallatie waterzijdig in te regelen. Dit moet na vervanging van de warmteopwekkers – dus ook bij het (bij)plaatsen van een warmtepomp – of bij het plaatsen, vervangen of verbouwen van meer dan een derde van het afgiftesysteem. ‘Met waterzijdig inregelen zorg je voor een optimale retourtemperatuur, waardoor je het maximale rendement van de warmteopwekker kunt benutten. Het water stroomt efficiënter door het systeem en je voorkomt temperatuurverschillen tussen verschillende plekken in huis. Hiervoor zijn bijvoorbeeld voorinstelbare radiatorafsluiters nodig, of volumestroomregelaars in het transportleidingwerk. Nu we steeds vaker warmtepompen of hybride systemen met laagtemperatuurverwarming toepassen, vergt dat voor veel installateurs wel nieuwe kennis als ze vloerverwarming waterzijdig willen inregelen’, aldus Bakker.

‘Installateur is verplicht de consument te wijzen op regelgeving’

Flowmeters, circulatiepomp en strangventiel

‘Voor het waterzijdig inregelen van de vloerverwarming ga je anders te werk dan wanneer je uitsluitend de radiatoren inregelt’, legt Bakker uit. ‘Radiatoren worden vaak geleverd met een fabrieksmatig vooringestelde insert. Of je installeert ze met dynamische radiatorkranen. Deze voorinstellingen zijn er voor vloerverwarming doorgaans niet. Daarom heb je voor dit werk bij vloerverwarming zowel vakkundige expertise als ook de specificatie van de ontwerp-volumestromen nodig. Bij het waterzijdig inregelen van vloerverwarming heb je meestal te maken met moderne toerengeregelde circulatiepompen. Dat maakt het instellen complexer.’
‘Het volume dat door de vloerverwarming stroomt, kan per groep verschillen, omdat de lengte van de slangen kan variëren. Daardoor is de weerstand ook anders. Ook de bochten kunnen van invloed zijn. Voor het inregelen is het daarom belangrijk dat je per groep instelbare flowmeters hebt. Hiermee stel je voor elke groep de gewenst flow in: op basis van het vermogen per ruimte én de juiste DeltaT.’
De verdelers moeten worden afgestemd op het aantal groepen. Je kunt de afgifte alleen goed waterzijdig inregelen met een dynamische voorregeling. ‘Gebruik daarvoor een dynamische, op druk geregelde circulatiepomp of een drukverschil compenserend strangregelventiel’, gaat Bakker verder. ‘Voor veel installateurs is dit best lastige materie. Daarom geven wij ook trainingen hoe je met strangventielen of volume­stroombegrenzers moet werken. We zien gelukkig dat de animo voor deze trainingen bij onze Resideo Academy toeneemt.’

Bedrade of draadloze ­ruimtethermostaten regelen temperatuur per ruimte of zone.

Regeling per ruimte

Een andere eis uit de EPBD IV is het toepassen van een thermostatische regeling per vertrek (zelfregulerende apparatuur, zoals de regelgeving het noemt). Ook dit is verplicht als je een nieuwe warmteopwekker installeert of meer dan een derde van het afgiftesysteem vervangt. Het gaat hierbij om apparatuur die de temperatuur per verblijfsruimte (of per zone) kan regelen. Dit kan een (slimme) thermostatische zoneregeling zijn, maar bijvoorbeeld ook een handbediende thermostatische radiatorknop.
Wat hierbij erg helpt, is dat de fabrikanten met steeds intelligentere appendages en regelaars komen. Zo introduceerde Resideo niet zo lang geleden de Honeywell Home HCC100 multizone-regelaar voor vloerverwarming. Dit biedt de installateur een oplossing die het hem of haar makkelijk maakt om aan deze regelgeving én de wensen van de klant te voldoen. ‘Juist met zelfregelende apparatuur maken we het mogelijk om elke zone of ruimte in een woning of gebouw onafhankelijk van elkaar te regelen. Bij vloerverwarming heeft in zo’n geval elke groep zijn eigen motorgestuurde klep. Om die kleppen per zone of per groep aan te sturen, is een slimme regelaar onmisbaar. Onze HCC100 multizone-regelaar is speciaal ontwikkeld en ontworpen om juist dit type hedendaagse afgiftesystemen te regelen. Het is echt een alles-in-één oplossing, die niet alleen de groepen van de vloerverwarming aanstuurt, maar ook met bijna elk type cv-ketel, warmtepomp of warmtenet kan communiceren.  Daarbij zijn de mogelijkheden in onze type thermostaten altijd passend bij de situatie; bedraad of draadloos, verwarmen of ook koelen, de vorm en kleur of een wens tot programmeren en bedienen met een app.’

‘Een zoneregeling voor moderne verwarmings-installaties is essentieel’

Intelligent en zelflerend

Volgens Bakker maakt de intelligentie in de nieuwe multizone-regelaar het mogelijk om ook de nadraaitijd van de pomp in te stellen. ‘Zo blijft de circulatiepomp nog even ingeschakeld na een warmte- of koudevraag, zodat het toestel zijn cyclus kan afronden. Verder zorgt de regelaar voor het intelligent aansturen van de motoren. Dit resulteert in een meer constante doorstroming, wat er weer voor zorgt dat de systeeminhoud, en daarmee het rendement, verbetert. Het zelflerende, oftewel adaptief en optimaliserend regelalgoritme zet de individuele zonevraag uit meerdere ruimtes om in één warmte- of koelvraag voor het toestel.’

Arnold Bakker, applicatie-specialist Resideo: Ltv-systemen zoals warmte-pompen of hybride vergen voor veel installateurs nieuwe kennis over waterzijdig inregelen vloerverwarming.

Maar een nog belangrijker voordeel van de zone- of ruimteregeling, is het toegenomen comfort en gemak. Volgens Bakker zouden installateurs dat veel meer mogen benadrukken. ‘Consumenten zijn ineens in staat om elke ruimte volledig naar eigen wens te verwarmen, en te koelen als de warmtepomp en afgiftesysteem daarvoor geschikt zijn. Ouders die thuiswerken, een eigen comfortabele studeerkamer voor de kinderen, of gewoon een slaapkamer die koel moet blijven. Al deze persoonlijke wensen zijn ineens gemakkelijker te realiseren via een zoneregeling op de radiatoren, vloerverwarming of een combinatie van beiden. Dat het ook de energierekening kan helpen verlagen, omdat je alleen specifieke ruimtes verwarmt waar en wanneer dat nodig is, is dan voor veel mensen een ‘belangrijke bijvangst’.’

Regeltechniek cruciaal

Enige tijd terug toonde uitgebreid onderzoek aan dat, via het installeren van een hybride verwarmingsinstallatie, het gemiddelde gasgebruik in een woning met 75 procent daalt. Om deze besparing te behalen, gebruikten de woningen gemiddeld 2360 kWh aan extra elektriciteit per woning. Afgezet tegen elkaar resulteert dit in een jaarlijkse besparing op energiekosten van bijna 1000 euro per woning. Dit bleek tijdens het ‘Demonstratieproject Hybride Warmtepompen in de gebouwde omgeving’. Maar wie het hele rapport leest, komt een belangrijke kanttekening van de onderzoekers tegen: ‘De kwaliteit van het afgiftesysteem én de regeltechniek blijken van cruciaal belang om in elke situatie tot goede prestaties te komen.’ Het onderzoek laat zien dat bij de deelnemers met een duidelijk minder dan gemiddelde gasbesparing of een sterk hoger elektriciteitsgebruik, één van deze onderdelen vaak niet optimaal is. Dat vermindert ook het financiële resultaat. Bakker: ‘Vandaar dat wij benadrukken dat een zoneregeling voor moderne verwarmingsinstallaties essentieel is. Daarom werkt onze zoneregeling ook met verschillende opwekkers samen. Natuurlijk de gasketel, maar juist ook de hybride of all-electric warmtepompsystemen en systemen met warmte- en koudelevering.’
Zodra je als installateur een zoneregeling installeert, ongeacht voor welke opwekker, moet je weten wat je precies nodig hebt. ‘In grote lijnen heb je voor een zoneregeling drie type producten nodig’, vertelt Bakker. ‘De eerste is een zoneregelaar, die de warmteverdeling van de verschillende groepen aanstuurt. Daarnaast heb je bedrade of draadloze ruimtethermostaten nodig; voor elke ruimte of zone één. En als je radiatoren hebt, zijn ook de slimme radiatorregelaars een randvoorwaarde. In de trainingen die ik verzorg, vertel ik installateurs exact hoe zij een dergelijk systeem in de praktijk opbouwen en hoe ze de verschillende producten installeren, inregelen en in gebruik stellen. Ik merk dat ze door de training ineens de logica en het nut inzien. Dat is elke keer een mooie ervaring.’

Tekst: Rob van Mil
Fotografie: iStock en Resideo

Lees meer artikelen in het dossier Verwarming