1 Wat verstaan we precies onder EMS en hoe werkt zo’n systeem?

‘Een EMS helpt de gebruiker en/of eigenaar van een gebouw om de verschillende energiestromen in een gebouw te beheren en optimaliseren. Het systeem verzamelt data uit alle installaties, en ook andere informatie als weersvoorspellingen en energieprijzen. Het is een soort ‘black box’, met daarin wat software, die op basis van al deze info keuzes maakt over welke energie waar en wanneer wordt ingezet. Op die manier werkt het geheel zo efficiënt mogelijk.’
‘Vergelijk het met het menselijk lichaam. In het dagelijks leven functioneert alles – je hart pompt, je longen nemen zuurstof op enzovoorts – zonder dat je daar actief mee bezig hoeft te zijn. Als er iets mis is, geeft je lichaam signalen, maar verder is er veel ‘geautomatiseerd’. Met de verschillende energiestromen in een gebouw, zou het ook zo moeten werken. Het EMS functioneert dan als de hersenen, die dit besturen en regelen.’
‘Soms verwarren mensen EMS nog wel eens met domotica of gebouwautomatisering. Maar hoewel de twee soms in één systeem worden samengevoegd, richt een energiemanagementsysteem zich – zoals de naam al aangeeft – puur op energiemanagement.’

2 Wat levert een EMS op?

‘In de eerste plaats is een EMS natuurlijk gericht op energieoptimalisatie en -efficiëntie, en daarmee ook kostenbesparing. Wanneer zo’n systeem bijvoorbeeld automatisch zorgt dat energie direct wordt gebruikt – of opgeslagen – wanneer het pand deze duurzaam kan opwekken, heeft dat een grote invloed op het rendement. Het geheel wordt dus nog efficiënter. Bovendien is de bewoner of gebruiker van het gebouw minder afhankelijk van derden, zoals netbeheerders met vaak dure netaansluitingen, energiemaatschappijen en ook de overheid. Hij of zij heeft zelf meer controle over het eigen systeem. En het elektriciteitsnet wordt ontlast, waarmee een EMS dus ook een bijdrage levert aan het oplossen van netcongestie.’

3 In welke situaties is het zinvol – en wanneer niet – om een EMS toe te passen?

‘Als jij al je gas en elektriciteit inkoopt wanneer je deze nodig hebt en ook direct verbruikt, is dat gemakkelijk te overzien. Maar zodra in jouw energiesysteem ook eigen opwek en/of opslag komt kijken, gaan meerdere energiestromen door elkaar lopen. Die energiestromen moet je gaan managen. Wanneer gebruik je zelfopgewekte energie en wanneer koop je het in? En op welke momenten is het nodig om deze energie op te slaan, of om te zetten naar andere energievormen, zoals warmwater? Als je dat zelf moet bijhouden, heb je daar een dagtaak aan. Een energiemanagementsysteem wordt dan dus noodzakelijk. Het maakt dan niet uit of het gaat over een woning, een winkel, een ziekenhuis of welk gebouw dan ook.’
‘Soms geven we er andere namen aan: Home energy management system of Building energy management system bijvoorbeeld. Maar in essentie werken ze allemaal exact hetzelfde. Het verschil tussen de verschillende gebouwen, zit vooral in de aanwezige installaties die aan het systeem worden gekoppeld, het patroon en gedrag wat betreft energiegebruik en de grootte en complexiteit van dit geheel. Maar in al deze gevallen monitort en analyseert het EMS al deze gegevens om de energie zo efficiënt mogelijk in te zetten.’

‘In principe kan de installateur elke gewenste installatie koppelen aan het EMS'

4 Waarom groeit de vraag naar energiemanagementsystemen?

‘Die trend is vooral het gevolg van andere ontwikkelingen binnen onze gebouwde omgeving. Kijk, een EMS wordt zinvol wanneer je energie gaat opwekken of opslaan en er meer verschillende energiestromen zijn. En dat doen we in de energietransitie steeds meer. Daarnaast zijn er andere ontwikkelingen die een EMS voor veel bedrijven en consumenten interessanter maken. Denk aan de netcongestieproblematiek of de onzekerheid rond de salderingsregeling. En dan is er nog wet- en regelgeving, zoals de nieuwe EPBD IV, die flink stuurt op betere energieprestaties in gebouwen. Dit alles leidt tot een groeiende wens om de gehele energiehuishouding inzichtelijk te krijgen en zo efficiënt mogelijk aan te sturen. En natuurlijk het liefst volledig automatisch.’